Het ontleden van hersenen van mensen die zeventig jaar geleden aan een IQ-onderzoek meededen kan ons veel vertellen over het verouderingsproces, stelt Chris Henstridge van de universiteit van Edinburgh. Hij analyseert de hersenen van mensen die hebben deelgenomen aan de Lothian Birth Cohort, een onderzoek naar de intelligentie van kinderen.
Foto: Steve and Shanon Lawson
Hoe haal je mensen over om hun hersenen te doneren na hun overlijden?
‘Dat doen mensen natuurlijk niet zomaar. Maar het gaat om mensen met wie we al meer dan tien jaar werken en cognitieve tests doen. We kennen hen dus redelijk goed. We sturen ze een brief zodat ze er rustig over na kunnen denken en het kunnen overleggen met hun familie.’
Er zijn al verschillende hersenbanken. Wat maakt die van u anders?
‘Het is de enige bank met hersenen van mensen bij wie zeventig jaar geleden het IQ is getest. Het begon met de ontdekking van een doos oude IQ-test scores in een kelder van de universiteit van Edinburg. Vroeger was de Engelse overheid ervan overtuigd dat de bevolking minder slim werd omdat welgestelde paren minder kinderen kregen dan de lagere klassen. Bizar! Ze testten het IQ van elfjarigen in 1932 en in 1947 om te zien hoe het IQ zich ontwikkelde. Maar een vergelijking van de resultaten, gepubliceerd in The Annals of Eugenics, liet zien dat de intelligentie zelfs licht toenam. Het project verdween toen in een la.’
Waarom blies uw team het onderzoek nieuw leven in?
‘We kunnen heel veel leren over hoe je op hoge leeftijd mentaal scherp kunt blijven, door de mensen die in 1947 voor het eerst getest zijn en nu de tachtig naderen, opnieuw te testen. Van veel dingen is al geopperd dat ze helpen, zoals rode wijn drinken en nieuwe talen leren. Maar de intelligentie die je in je jeugd had heeft ook invloed op je IQ op latere leeftijd. Rode wijn leidt niet tot een hoger IQ; het is juist doordat je al een hoger IQ hebt dat je meer kans hebt tot de middenklasse behoren en dus rode wijn drinkt. Maar als het IQ op jonge leeftijd gemeten is, kan daar rekening mee worden gehouden. We hebben aangetoond dat sommige van die wijdverbreide mythen onzin zijn.’
Wat voegt het ontleden van de hersenen toe?
‘We komen daardoor misschien meer te weten over cognitieve reserve. Als je je leven lang boeken leest en sociaal actief en gezond bent, dan helpt dat je hersenen om meer verbindingen – synapsen – aan te maken. Als je ouder wordt en synapsen gaat kwijtraken, houden die extra synapsen je cognitieve prestaties op peil.’
Kun je dan synapsen tellen in hersenweefsel?
‘Ja. We gebruiken een techniek waarbij stukjes weefsel in dunne plakjes van 70 nanometer worden gesneden. Die bekijken we met behulp van fluorescentiemicroscopie. Onze computer reconstrueert de stukjes in 3D-vormen, zodat we de synapsen kunnen tellen. We kijken naar 38 verschillende gebieden in de hersenen.’
Hoe ver is het project?
‘Tot dusverre hebben 173 mensen aangegeven dat ze hun hersenen willen doneren. De eerste twee breinen zijn net binnengekomen. Natuurlijk is het nog veel te vroeg om conclusies te trekken, maar we gaan zeker waardevolle informatie verzamelen gedurende dit onderzoek. We staan ook op het punt het genoom van deelnemers uit te lezen en bloedmonsters te nemen. Met stamcellen uit het bloed kunnen we neuronen maken voor onderzoek in het laboratorium. Het is een spannende tijd.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: