Wetenschappers hebben een bacterie ontdekt die resistent is tegen alle vormen van antibiotica. Het ziet ernaar uit dat de resistentie zal verspreiden en dat binnenkort geen enkel middel tegen de bacterie bestand is. Het gen dat de resistentie veroorzaak is ook al gevonden in bacteriën die gevaarlijk zijn voor de mens.
Foto James Joel
Gramnegatieve bacteriën, die over het algemeen eerder resistent worden, konden tot nu toe nog worden bestreden met geneesmiddelen uit de klasse polymyxinen. Deze medicijnen waren het laatste redmiddel. Ze werden steeds vaker gebruikt tegen infecties waarbij geen enkel ander middel meer hielp.
Varkens en kippen
De Wereldgezondheidsorganisatie verklaarde in 2012 dat het middel colistine, de meest gebruikte polymyxine, van kritiek belang is voor de menselijke gezondheid. Maar dat weerhield boeren over de hele wereld, en vooral in China, niet om het middel in grote hoeveelheden te gebruiken bij het houden van varkens en kippen.
Doorgeven
Het team van Yi-Yun Liu van de landbouwuniversiteit in Guangzhou in China, heeft nu voor het eerst een resistentie-gen ontdekt dat bacteriën onderling aan elkaar doorgeven. Het team ontdekte ook dat het gen in het zuiden van China al wijdverspreid is. Het is gevonden in 15 procent van de vleessamples en in 21 procent van de dieren die tussen 2011 en 2014 regelmatig werden getest. Erger nog is dat dit gen ook werd gevonden bij menselijke infecties. In 1322 samples van onder andere bloed en urine, werd het gen 16 keer aangetroffen.
Het team waarschuwt dat het onvermijdelijk is dat de bacteriesoort uiteindelijk volledig resistent wordt, doordat bacteriën het gen onderling aan elkaar doorgeven. De bacteriesoort zal dan bestand zijn tegen elke vorm van antibiotica.
Menselijk pathogeen
Het lijkt erop dat het gen ook gemakkelijk wordt overgedragen tussen stammen van het menselijke pathogeen Escherichia coli en andere veel voorkomende bacteriesoorten zoals Klebsiella en Pseudomonas die een groot deel van alle bloed, blaas en darmontstekingen veroorzaken.
Eerder werden al bacteriën gevonden die resistent zijn tegen colistine. In die gevallen kon de resistentie niet zo gemakkelijk verspreiden naar andere bacteriën. De mutatie die de resistentie veroorzaakte, kwam alleen voor in bacteriën die dit zelf hadden ontwikkeld en hun directe nakomelingen.
Plasmiden
Het gen kan zo snel verspreiden doordat de mutatie in een plasmide zit. Plasmiden zijn circulaire stukken DNA die naast het gewone bacterie-DNA voorkomen. Bacteriën kunnen deze plasmiden gemakkelijk kopiëren en doorgeven aan een andere bacteriecel. Die kan het vervolgens ook weer uitdelen.
Vormen van resistentie die hun oorsprong vinden in plasmiden, hebben zich al eerder over de wereld verspreid. Dat zal nu waarschijnlijk ook gebeuren met het nieuwe gen dat nu is ontdekt.
Onwaarschijnlijk
Beperken van het gebruik van colistine in de veehouderij zou een verstandige zet kunnen zijn, maar of het nog iets uitmaakt is de vraag. Het team van Liu ontdekte namelijk dat bacteriën de plasmide zelfs behouden wanneer ze niet zijn blootgesteld aan het antibioticum. Het is dus onwaarschijnlijk dat het probleem zal verdwijnen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: