Ze wordt de koningin van de ‘shitty robots’ genoemd. Deze titel heeft ze niet zelf gekozen, verzekert Simone Giertz me. Mensen begonnen haar vanzelf zo te noemen toen ze haar hopeloze robotcreaties op internet ging delen.
Misschien heb je haar filmpjes wel langs zien komen. Zo is er bijvoorbeeld het filmpje van de robotarm die lippenstift op, maar vooral om haar mond smeert, de ‘ontwaakmachine’ die haar met een rubber hand enthousiast in het gezicht slaat en de angstaanjagende keukenhulp met messen op springveren die zo agressief is dat de tomaten met een tang aangeboden moeten worden.
De eerste robot van Giertz die ik zag, was de ontbijtmachine. In haar demonstratiefilmpje gaat alles op elke denkbare manier fout. Eerst grijpt een robotarm met zuignap een doos ontbijtgranen, strooit deze losjes in de richting van de kom en smijt vervolgens de doos op de vloer. Dan laat hij met even weinig succes melk in de kom klotsen. Uiteindelijk pakt hij een lepel op en probeert daarmee zo voorzichtig mogelijk wat van het eten op te scheppen. Het resultaat is een lege lepel. Het lijkt Giertz niet te deren. Zij leest een boek en laat zich af en toe een lepel zonder ontbijt voeren.
Ik heb geboeid zitten kijken. Het is hilarisch, maar ook vertrouwd op een vreemde manier. Het ziet eruit als het product van een startup uit Silicon Valley om onze ochtendroutines te verbeteren, of een wetenschappelijk project waarmee geld verspild wordt om robots te leren eenvoudige maaltijden te bereiden.
Giertz heeft geen grote ambities met haar robots. ‘Het was nooit mijn plan om iets echt bruikbaars te maken’, zegt ze. ‘Bijna al mijn projecten beginnen met een gedachte over wat ik zou willen automatiseren in mijn leven, en dan bedenk ik een extreme oplossing.’ Tandenpoetsen is bijvoorbeeld saai. Dus een helm die die taak van je overneemt? Tuurlijk, waarom niet?
Giettz leerde door te sleutelen met een Arduino starter kit hoe ze haar constructies moest maken. Uiteindelijk trokken haar video’s de aandacht van mensen op het internetforum Reddit. Haar posts met ‘shitty robots’ zijn de best bekeken berichten ooit.
Zoektocht
Waar moet een echte ‘shitty robot’ aan voldoen? Schattige robots en niet-fysieke robots zoals Twitter bots zijn niet toegestaan. Nutteloze of suïcidale robots, zoals deze robot die verzot is op cola, maar er niet tegen kan, vormen een eigen speciale klasse.
Een goede ‘shitty robot’ bestaat in onze wereld en doet een klusje dat volledig fout gaat. Anders dan de ontbijtmachine van Giertz, zijn veel van deze mislukte robots voortgekomen uit mislukkingen. Ze waren in eerste instantie niet bedoeld voor vermaak, maar om behulpzaam te zijn. Hun valpartijen, spasmen, klunzigheid en zelf toegebrachte schade zijn bijproducten van de zoektocht naar echte kunstmatige intelligentie.
Een keukenrobot probeert een pannenkoek om te draaien, maar gooit die in plaats daarvan op de grond. Een voetbalrobot blijft maar heen en weer schuiven om de perfecte plek te vinden om de bal te schoppen. Eenmaal in de juiste positie mist hij de bal volledig en valt recht voorover. Misschien is de klassieker van het genre wel de automatische vuilniswagen die een afvalbak oppakt, een vluchtige poging doet om die te legen en vervolgens al het afval over straat gooit.
Mislukkingen vieren
Video’s als deze zijn ontegenzeggelijk dwaas. Ze passen perfect in de traditie van het internet om gigantische mislukkingen te vieren. De populariteit van de filmpjes is niet verrassend. Maar sommige mensen denken dat er een diepere reden is waarom we zo van deze video’s houden.
Onze gevoelens tegenover robots zijn gecompliceerd. Veel mensen, waaronder ook ikzelf, zijn enthousiast over het toekomstige robottijdperk. Robots zullen voor ouderen zorgen, onze grenzen bewaken, schema’s ontwerpen en misschien zelfs eten voor ons koken. Ze zullen de ultieme hulpjes zijn.
Tegelijkertijd zorgt de vooruitgang van kunstmatige intelligentie ervoor dat mensen grappen maken over robotische overheersers.
‘Dit soort existentiële bedreigingen vormen een soort leidmotief’, zegt Illah Nourbakhsh , die robotica bestudeerd aan de Carnegie Mellon University in Pittsburgh. ‘Ze waren rond in de geest van de mens, als gevolg van films als Terminator’, zegt hij. ‘Maar waarschuwingen door mensen als Elon Musk en Stephen Hawking hameren deze gedachten pas echt in je hersenen.’
Nourbakhsh refereert aan een open brief die afgelopen jaar rond ging. In deze brief stonden waarschuwingen van technische beroemdheden aan wetenschappers om aandacht te besteden aan de mogelijke bedreigingen van kunstmatige intelligentie zoals het verdwijnen van banen, dodelijke ongelukken en het verlies van menselijke controle.
Vooruitgang van de techniek, die zichzelf deze maand erg sterk liet zien met de verbluffende overwinning van AlphaGo, wakkeren deze angsten in ons collectieve voorstellingsvermogen aan, zegt hij.
Kijken naar een robot die grote problemen heeft met een klein klusje neemt iets van die angst weg. De gedachte dat die robot niet eens een deur kan openen maakt ons toch minder bang dat ze binnenkort de wereld overnemen.
We bouwen machines om onszelf te helpen, maar de technologie kan ook problemen veroorzaken. Filosoof Mark Coeckelbergh van de Universiteit Twente noemt de verandering in onze relatie met robots ‘de antropologie van kwetsbaarheid’.
‘Lachen om klunzige robots is ook een manier waarop we kunnen omgaan met een serieus probleem’, zegt hij. Het gaat hier om de problemen waar Musk en Hawking het over hebben, maar ook de alledaagse bedreigingen van het dagelijks leven. Soms maakt onze afhankelijkheid van machines ons leven juist ingewikkelder, zoals een printer die dienst weigert net voor een belangrijke deadline, of wanneer een digitale agenda automatisch afspraken had moeten inplannen, maar er op onverklaarbare wijze een paar is vergeten.
Giertz uitvindingen raken de zwakke plek heel precies. ‘Je voelt je stukken beter als je kijkt naar een robot die een puinhoop maakt van iets waar je zelf je hand niet voor omdraait’, zegt ze.
Lees verder: