Bij aangeboren dove mensen worden ongebruikte hersendelen ingezet om zicht te verwerken. Of doven daardoor beter kunnen zien dan niet-doven, blijft onderwerp van discussie.
Hersencellen die niks te doen hebben, gaan op zoek naar nieuwe prikkels. Bij doven gaan hersengebieden die gewoonlijk geluid verwerken, zich bemoeien met het zicht. Dit maakten Poolse neurowetenschappers bekend in tijdschrift PNAS. Het resultaat bouwt voort op eerder onderzoek met dieren, waarbij al was aangetoond dat hersendelen taken van elkaar over kunnen nemen.
Vijftien dove proefpersonen voerden tijdens een experiment een taakje uit waarbij ze een serie lichtflitsen te zien kregen. Een MRI-scanner bekeek daarbij hun hersenactiviteit. Een controlegroep horenden keek ook naar lichtflitsen, maar moest ook luisteren naar ritmische geluiden. De onderzoekers bekeken vervolgens of de hersenen de ritmische licht- en geluidsprikkels op dezelfde manier verwerkten.
De MRI-scan liet zien dat de dove proefpersonen de lichtflitsen niet alleen in het visuele deel van de hersenen verwerkten, maar ook in het deel dat normaal het gehoor regelt. De manier waarop de hersenen van dove mensen de lichtflitsen verwerkten, leek zeer sterk op de hersenactiviteit van horende mensen die ritmische geluiden te horen kregen. Hieruit blijkt volgens de onderzoekers dat ons brein zich aanpast aan de soorten prikkels die het binnenkrijgt.
Plasticiteit
Het vermogen van ons brein om zich aan te passen wordt ook wel plasticiteit genoemd. Hoe jonger het brein, hoe groter de plasticiteit. Plasticiteit kan van invloed zijn op allerlei delen van de hersenen Dit is te zien bij mensen die al van kinds af aan een muziekinstrument bespelen. De delen van de hersenen die de vingers besturen zijn bij hen vaak verder ontwikkeld.
De proefpersonen in het onderzoek waren al doof sinds hun geboorte. De onderzoekers dachten dat er een groter effect te zien zou zijn bij iemand die zijn hele leven al geen geluidsprikkels binnenkreeg. Bij iemand die op latere leeftijd het gehoor heeft verloren, is mogelijk een veel minder groot verschil in de hersenen zichtbaar.
Beter zien?
Volgens Christiaan Levelt van het Nederlands Herseninstituut zijn onze hersencellen constant op zoek naar prikkels om te verwerken. Als ze geen prikkels binnenkrijgen, door bijvoorbeeld doofheid, zullen ze bij hun buurcellen op zoek gaan naar input. Dit kan mede verklaren waarom het auditieve deel van het brein gaat lenen bij het visuele deel.
Of dove mensen door de plasticiteit ook daadwerkelijk beter kunnen zien, is niet duidelijk. Volgens Levelt is het mogelijk, maar of er een oorzakelijk verband is durft hij niet te zeggen. Levelt: ‘Gaan je andere zintuigen erop vooruit omdat je hersenen anders gaan werken, of veranderen je hersenen omdat je de andere zintuigen harder nodig hebt? Het is een kip-eiverhaal.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief
Lees verder:
- Waar dat geluid vandaan komt? Je hersenen bepalen het anders dan gedacht
- Nog even en we communiceren van brein tot brein
- Brein van ouderen met supergeheugen krimpt minder
- Er is geen mannelijk en vrouwelijk brein