Het bizarre idee dat het universum een geavanceerde illusie is, blijkt verrassend goed in overeenstemming met astronomische waarnemingen. 

Of het universum een hologram is, is nog onzeker. Maar in deze afbeelding is Mars het zeker wel. Beeld: Kevin Gill
Of het universum een hologram is, is nog onzeker. Maar in deze afbeelding is Mars het zeker wel. Beeld: Kevin Gill

Is het universum niets anders dan een uit de kluiten gewassen versie van The Matrix? Het holografisch principe stelt dat alles dat wij om ons heen zien niets meer is dan een geavanceerde illusie. Als dat idee klopt, ontstaat het complete heelal uit een complexe dans van informatie op een ver weg gelegen, tweedimensionale schil om de kosmos.

Niemand zal ontkennen dat het holografisch principe een bizar idee is, maar vergis je niet: het is serieuze wetenschap. Het idee werd als eerste gelanceerd door de Nederlandse Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft, die het samen met de Amerikaanse fysicus Leonard Susskind vertaalde naar de wiskunde van de snaartheorie. Recent lanceerde de Nederlandse theoretisch-fysicus Erik Verlinde bovendien zijn eigen radicale aanpassing op het principe, wat leidde tot zijn omstreden nieuwe zwaartekrachtstheorie.

Dit bericht is een voorpublicatie uit 'Elastisch Universum', het boek dat New Scientist-redacteur George van Hal schreef over de ideeën van Erik Verlinde. Bestel nu in onze webshop (€ 7,95)
LEESTIP Meer over het holografisch principe en de ideeën van fysicus Erik Verlinde leest u in het boek Elastisch Universum, van New Scientist-redacteur George van Hal. Bestel nu in onze webshop (€ 7,95).

Kosmische achtergrondstraling

Deze week deed een internationaal team van fysici een nieuwe duit in het holografische zakje. In een publicatie in het vakblad Physical Review Letters vergeleken de fysici metingen van de kosmische achtergrondstraling, de nagloed van de oerknal, met een aantal kosmologische modellen, waaronder holografische varianten. Uit hun analyse bleek dat een holografische variant van het vroege heelal net zo goed werkt als de standaardmethoden waarmee we het universum beschrijven.

Dat resultaat promoveert het holografisch principe van een geavanceerd wiskundig proefballonnetje tot een serieus te nemen alternatieve beschrijving van de vroege kosmos. Waarbij overigens wel aangetekend moet worden dat het model dat de onderzoekers gebruikten geen volledig holografisch universum voorstelt, zoals het oorspronkelijke idee van ’t Hooft deed, maar slechts een holografisch begin. In de visie die zij in hun publicatie beschrijven, was het heelal in den beginne een dansende driedimensionale schaduw van een tweedimensionaal oppervlak, maar tegenwoordig is het gewoon driedimensionaal (of vier, als je de tijd meerekent).

Stap voorwaarts

‘Holografie is een enorme stap voorwaarts in ons denken over de structuur en het ontstaan van het universum’, stelde co-auteur Kostas Skenderis van de University of Southampton in een persverklaring. Einsteins algemene relativiteitstheorie werkt namelijk best lekker op de grote schaal van de kosmos, maar loopt tegen z’n grenzen aan wanneer je het loslaat op het microscopische toneel van de quantumfysica.

‘Wetenschappers werken al tientallen jaren aan een combinatie van Einsteins zwaartekrachtstheorie en quantumtheorie’, zegt Skenderis. ‘Sommige denken dat in het holografisch principe de mogelijkheid schuilt om die twee te verbinden. Ik hoop dat ons onderzoek daarin de volgende stap kan zetten.’

Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.

Lees verder: