Leuven (B), Orlando (VS) – De American Society for Reproductive Medicine heeft haar General Program Prize toegekend aan de Belgische gynaecoloog Thomas D’Hooghe. Hij kreeg de prijs voor zijn onderzoek naar een nieuwe behandeling voor vergroeiingen in en rond de baarmoeder en de eierstokken.


Uit meer dan duizend ingezonden wetenschappelijke werken verkoos de jury op het 57e jaarlijkse congres van de American Society for Reproductive Medicine (ASRM) het werk van Thomas D’Hooghe en zijn collega’s over een toekomstige behandeling voor endometriose. De General Program Prize van de ASRM is één van de belangrijkste prijzen in het veld van de reproductieve geneeskunde.
Bij endometriose komen cellen van het slijmvlies van de baarmoeder los. Die nestelen zich elders en blijven verder delen. Deze wildgroei van baarmoedercellen vindt meestal plaats op de eierstokken en de ligamenten die de baarmoeder verankeren. Soms hecht het weefsel zich ook aan de buitenkant van de dikke en dunne darm, de urineleiders, de blaas en zelfs aan de binnenbekleding van de borstholte.
Omdat deze cellen op dezelfde hormonen reageren als de baarmoeder, kunnen in het wildgroeiweefsel ook bloedingen optreden tijdens de menstruatie. Dat lijdt vaak tot krampen, pijn, irritaties en ontstekingen. Naarmate de ziekte voortschrijdt kunnen verklevingen ontstaan die het functioneren van organen belemmeren of zelfs blokkeren.
Endometriose is een sterk onderschat probleem. Het komt voor bij ruim één op de tien menstruerende vrouwen en het ligt aan de basis van ongeveer de helft van de vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen. De behandeling hangt af van de symptomen, de ernst van de aandoening, de leeftijd van de vrouw en de eventuele kinderwens. De chirurg kan letsel en vergroeiingen verwijderen, maar er zijn ook geneesmiddelen die de activiteit van de eierstokken onderdrukken. Dat remt de groei van de uithuizige cellen afkomstig van de baarmoederwand. Deze geneesmiddelen hebben echter één groot nadeel: ze onderdrukken ook de vrouwelijke hormoonregulatie waardoor er geen eisprong optreedt en zwangerschap dus onmogelijk is.
D’Hooghe testte de nieuwe behandeling, in samenwerking met het biotechnologiebedrijf Serono, uit op bavianen. Het middel blokkeert de werking van de alfa-tumornecrosefactor (alfa-TNF). Patiënten met endometriose maken dit molecuul in verhoogde mate aan. Het versterkt de afweerreactie. De behandeling bracht bij de apen de ontwikkeling van endometriose even sterk tot stilstand als de gebruikelijke krachtige hormoononderdrukkende geneesmiddelen. De nieuwe therapie onderdrukt echter van de vrouwelijke hormonen niet, waardoor een zwangerschap weer mogelijk wordt. De volgende maanden willen D’Hooghe en zijn team het geneesmiddel uittesten bij vrouwen met endometriose.
Het geneesmiddel dat D’Hooge gebruikt in zijn onderzoek wordt overigens nu al gebruikt tegen chronische darmontsteking en reumatoïde artritis.

Peter Raeymaekers