Vandaag vindt in de Brabantse plaatsen Klundert en Zevenbergen massale vaccinatie plaats tegen de meningokokkenziekte van het type C. Dit type komt relatief weinig voor maar is van alle typen wel het gemakkelijkst te voorkomen.
De meningokok-bacterie, Neisseria meningitidis, kan verscheidene ernstige aandoeningen veroorzaken, waaronder meningitis (hersenvliesontsteking), sepsis (bloedvergiftiging veroorzaakt door stoffen die de bacterie in het bloed uitscheidt), longontsteking en artritis. De term ‘meningokokkenziekte’ dient als verzamelnaam voor deze ziekteverschijnselen.
Eén op de tien mensen draagt de meningokok mee in neus en keel, maar lang niet iedereen wordt er daadwerkelijk ziek van. In Nederland zijn er circa zeshonderd gevallen per jaar. Er bestaan ook andere bacteriesoorten die meningitis veroorzaken, namelijk Streptococcus pneumoniae (de ‘pneumokok’) en Haemophilus influenzae. Meestal is de ziekte echter het gevolg van een virusinfectie. In dat geval hebben antibiotica geen effect, maar gelukkig is virale meningitis een stuk minder ernstig dan bacteriële.
Er bestaan drie meningokok-varianten: A, B en C. Type A komt al enige jaren vrijwel niet meer voor. Type B veroorzaakt verreweg de meeste meningokok-infecties (90%). Gek genoeg was echter bij alle recente Nederlandse ziektegevallen type C de boosdoener. Tegen dit type bestaat al lange tijd een vaccin, dat bestaat uit een dragereiwit met daaraan gekoppeld een suikerketen uit het kapsel van de bacterie. Deze keten wekt wel de immuunrespons op die nodig is om de bacteriën te doden, maar maakt de drager niet ziek. Tegen type B werkt dit vaccin echter niet. Het kapsel van type-B-bacteriën is namelijk niet immunogeen genoeg, doordat het lijkt op neuraal weefsel. Onderzoekers ontdekten echter onlangs dat porine A, een eiwit dat in bepaalde bacteriële celmembranen aanwezig is, op een nog onbekende manier een adequate immuunrespons opwekt zonder de aanwezigheid van een suikerketen. Dit jaar nog moet dit nieuwe vaccin verweer gaan bieden tegen type-B-meningokokken.
Nienke Beintema
