De eenvoudige mossel kan straks wellicht helpen littekens te voorkomen. Een kleverig spul dat uitgescheiden wordt door het zeedier is één bestanddeel van een lijm die huidwonden van ratten naadloos sluit. De lijm zou gebruikt kunnen worden om lelijke littekens te voorkomen na ongelukjes of operaties.
‘Als dit ook op mensen toe te passen is, is het misschien een grote doorbraak in de behandeling van littekens’, zegt Allison Cowin van de University of South Australia, die niet betrokken was bij het onderzoek.
Littekens ontstaan wanneer de structuur van collageen in de huid opgebroken wordt. In plaats van de oorspronkelijke, nette vlechtpatroon, groeien de collageenvezels terug in parallelle bundels die littekens hun karakteristieke bobbelige uiterlijk geven.
Eén manier om littekenvorming tegen te gaan, is decorine aanbrengen, een huideiwit dat betrokken is bij de organisatie van collageen. Maar omdat decorine een nogal complexe fysieke structuur heeft, is het moeilijk na te maken en wordt het daarom niet gebruikt in ziekenhuizen.
Kleverig spul
Om dit probleem te omzeilen, hebben Hyung Joon Cha en zijn collega’s van de universiteit van Pohang in Zuid-Korea een vereenvoudigde versie van decorine gemaakt. Ze combineren een klein deel van het eiwit decorine met een collageenbindend molecuul en een kleverig spul dat uitgescheiden wordt door mosselen.
De lijm die daar het resultaat van was, werd getest op ratten met diepe wonden van acht millimeter breed. De lijm werd op elke wond gesmeerd en bedekt met een transparante plastic folie. De wonden van de ratten in de controlegroep werden bedekt met folie zonder lijm.
Op de elfde dag was 99 procent van de wonden gesloten bij de behandelde ratten, tegenover 78 procent in de controlegroep. Op de 28e dag waren de behandelde ratten volledig hersteld, vrijwel zonder zichtbare littekens. De controleratten daarentegen hadden dikke, paarse littekens (zie afbeeldingen hieronder).
Jeon EY, Choi B-H, Jung D, Hwang BH, Cha HJ.
Nadere inspectie onder een microscoop bevestigde dat collageenvezels in de behandelde wonden weer een gevlochten patroon vertoonden. De nieuwe huid had ook haarzakjes ontwikkeld, bloedvaten, talgklieren en andere structuren die niet worden geregenereerd in littekens.
De lijm bevordert normale collageengroei doordat de negatieve lading van de decorinefragmenten de vezels uit elkaar houdt, zegt Cha. Daardoor kunnen de vezels zich makkelijk in elkaar vlechten in plaats van willekeurig samen te kleven.
De resultaten zijn indrukwekkend, meent Cowin, maar is nog een lange weg te gaan voordat de resultaten naar mensen kunnen worden vertaald. ‘Ratten hebben een losse huid, terwijl wij een strakke huid hebben. Zij genezen beter en vormen minder littekens dan wij’, zegt ze. Als gevolg daarvan werkt de lijm misschien niet zo goed op mensen als op ratten.
De lijm zal nu getest worden op varkens, zegt Cha. Varkenshuid lijkt meer op mensenhuid.
Toevoegen aan de verbanddoos
Aangezien de bestaande methodes niet goed werken, is er grote behoefte aan nieuwe behandelingen voor littekens, zegt Cowin. Silicone-gels, steroïden, drukverbanden, cryotherapie en laserbehandelingen worden vaak gebruikt om littekens tegen te gaan, maar helemaal weghalen lukt bijna nooit.
Cowin werkt aan de ontwikkeling van een littekenbehandeling waarbij antilichamen een type eiwit blokkeren dat de genezing van wonden hindert. Andere groepen brengen embryostamcellen aan op wonden, naar aanleiding van de waarneming dat schaafwonden in embryo’s en vroege foetussen niet tot littekens leiden. Deze methoden worden nog getest op dieren.
Het onderzoek van Cha en collega’s is gepubliceerd in Biomaterials, DOI: 10.1016/j.biomaterials.2017.04.041