Als het aan Chinese onderzoekers ligt, is de aarde binnenkort een heus leger van gekloonde apen rijker. Met dezelfde kloontechniek die ons Dolly het schaap bracht, hebben ze twee klonen gemaakt van vrouwelijke java-apen (ook wel krabbenetende makaak, Macaca fascicularis). De aapjes, genaamd Zhong Zhong en Hua Hua, maken het goed.
Het klonen van de aapjes is een technische mijlpaal. Met de techniek kunnen genetisch uniforme maar aanpasbare populaties van apen worden gemaakt, waardoor onderzoek naar ziekten zoals parkinson, alzheimer en kanker kan worden versneld. Maar de doorbraak wekt ook de zorg dat het klonen van mensen dichterbij is dan ooit. Bovendien is het maar de vraag of andere landen de aapjes accepteren.
Het klonen biedt veel mogelijkheden, omdat de apen allemaal exact hetzelfde genetische materiaal erven, zegt Qiang Sun van de Chinese Academy of Sciences Institute of Neuroscience uit Shanghai.
Hierdoor kunnen de genen van de apen die verband houden met menselijke ziekten worden aangepast. Vervolgens kunnen de effecten op de biologie van de apen worden vergeleken met de apen zonder aanpassingen. Het zou het onderzoek naar de genetische oorzaak van ziekten versnellen, stellen Sun en zijn collega’s.
Hoewel er al 23 soorten zoogdieren zijn gekloond sinds Dolly – waaronder varkens, katten, honden, ratten en koeien – is het bij apen tot op heden met deze techniek niet gelukt. De methode, genaamd somatische kerntransplantatie, bestaat uit het verwijderen van de celkern uit een donoreicel en het vervangen daarvan met een celkern van een ander dier.
Voedzame cocktail
Vervolgens wordt een schokje toegediend waardoor de eicel denkt dat die bevrucht is en zich begint te ontwikkelen tot een embryo. Wanneer dit vroege embryo in de baarmoeder van een surrogaatmoeder wordt geplaatst, kan het embryo zich ontwikkelen tot een kopie van het dier dat de nieuwe celkern leverde. Bij eerdere pogingen om dit met apen te doen, zijn wetenschappers nooit verder gekomen dan een vroege embryonale fase.
Sun en zijn collega’s wisten ditmaal verder te komen door twee nieuwe ingrediënten toe te voegen aan het mengsel van voedingsstoffen en hormonen dat nodig is om embryonale klonen te laten groeien. De ingrediënten – messenger-RNA en trichostatine A – wisten maar liefst 2000 extra genen te activeren die essentieel zijn voor verschillende stadia van embryonale ontwikkeling. Dit zorgde ervoor dat de ontwikkeling van het embryo ditmaal minder vaak stopte.
In totaal zijn 79 embryo’s geïmplanteerd in 21 surrogaten. Zhong Zhong en Hua Hua waren de enige levendgeborenen van zes zwangerschappen. Ter vergelijking: Dolly was de enige succesvolle kloon uit 277 geïmplanteerde embryo’s.
De verborgen code – over de wondere wijze waarop genen worden gemanipuleerd
Peter Spork
VBK Media
van
Bestel in onze webshop
Gekloonde mensen
Doordat apen nu succesvol zijn gekloond, bestaat de angst dat mensen de volgende op de agenda zijn. ‘Maar ik zie niet in waarom je dit zouden moeten willen’, zegt Peter Andrews van de universiteit van Sheffield. ‘Bovendien is het in het Verenigd Koninkrijk en vele andere landen illegaal om mensen te klonen.’
De Chinese onderzoekers zeggen de gekloonde apen alleen te willen gebruiken om betere diermodellen van ziekten mee te creëren. Andrews denkt dat dit de moeite waard is, vooral omdat het moeilijk is om complexe ziekten zoals alzheimer en parkinson na te bootsen bij muizen. Tot op heden zijn alle therapieën die de symptomen van de ziekte van Alzheimer in muizen hebben behandeld, bij mensen mislukt. Een mogelijke reden voor de herhaalde mislukkingen is dat het muismodel weinig overlapt met de menselijke versie van de ziekte. Doordat apen genetisch meer verwant zijn aan mensen, zouden de resultaten beter zijn.
Het gebruiken van gekloonde apen heeft volgens Andres ook nadelen. ‘De kosten van het houden van zoveel apen zijn hoog. En je zou er heel veel van moeten fokken om het onderzoek nuttig te maken’, zegt hij. ‘Dit levert ethische problemen op – je kunt nu al voorspellen dat mensen bezwaar gaan maken.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: