Een gedachtelezende gadget kan de vragen beantwoorden die je in je hoofd hebt. Het apparaat pikt de signalen op die je brein uitzendt wanneer je eraan denkt om iets te zeggen.
Foto: Lorrie LeJeune, MIT
Denk zonder iets te zeggen aan een vraag en ik zal ’m beantwoorden. Dat klinkt misschien als een van de betere mindf*cks van Victor Mids, maar het is de belofte van AlterEgo, een headset die je in staat stelt met een computer te spreken zonder geluid te maken. Een echte gedachtelezer is het nog niet, maar het komt in de buurt.
Het apparaat brengt ons een stap dichter bij de dag dat we machines kunnen bedienen met niets meer dan alleen onze gedachten. Ooit hoeven we niet meer ‘OK Google’ of ‘Hey Siri’ te zeggen en dan een e-mail te dicteren of een pizza te bestellen – toch best gênant in het openbaar – maar hoeven we er alleen maar aan te denken. Dat geloven de makers van AlterEgo, tenminste. Hun creatie is nog verre van perfect, maar licht wel een tipje van de sluier op van wat er in de toekomst misschien allemaal mogelijk is.
Zeven sensoren
Als je eraan denkt om iets te zeggen, sturen je hersenen signalen naar de spieren in je gezicht, zelfs als je niets hardop zegt. Het huidige prototype van AlterEgo (zie foto hierboven) is voorzien van een haak die je over je rechteroor schuift. Sensoren op zeven belangrijke plekken op je wangen, kaak en kin kunnen dan die spraakgerelateerde signalen opvangen, waarna kunstmatige intelligentie de betekenis ervan ontcijfert. Het apparaat kan op dit moment cijfers van 0 tot 9 herkennen en zo’n honderd woorden.
AlterEgo is rechtstreeks verbonden met een programma dat Google kan doorzoeken en antwoord geeft via een ingebouwde koptelefoon die gebruikmaakt van beengeleiding. Daarbij vangt het schedelbot het geluid op en transporteert het naar het slakkenhuis en de gehoorzenuw, waardoor niemand anders het kan horen. Dit betekent dat de drager toegang heeft tot ’s werelds grootste bron van informatie door slechts ergens aan te denken. ‘Het geeft je superkrachten’, stelt Arnav Kapur, die het apparaat ontwierp samen met Pattie Maes aan het Massachusetts Institute of Technology Media Lab.
De test
‘Vraag me maar iets’, zegt Kapur bij de demonstratie. Ik vraag hem hoe laat het is in Wellington, Nieuw-Zeeland. Ik kan zien dat hij zich concentreert. De uitdrukking verdwijnt van zijn gezicht en zijn blik wordt scherp. De woorden ‘Wellington’ en ‘Nieuw-Zeeland’ verschijnen. Al hoor ik het niet, toch fluistert AlterEgo Kapur iets in. Hij kijkt op en zegt: ‘9.48 uur ’s ochtends.’ Het klopt.
Ik vraag hem hoeveel mensen er wonen in Santiago, Chili. Ik vraag hem ook wat de wortel van 360005 is en hoeveel 7589 keer 4523 is. Alle antwoorden kloppen, al komen ze met horten en stoten eruit. Elke keer zit er een pauze tussen de getallen, omdat hij de informatie ook zo opgelepeld krijgt van AlterEgo. Het lijkt haast magisch zoals hij telkens de antwoorden opdiept, alsof zijn brein een bovenmenselijke upgrade heeft gehad.
Het is alsof je praat met een slimmere versie van jezelf, zegt Kapur. ‘En die andere versie van jezelf is heel goed in rekenen.’
Toch is het systeem bij lange na niet perfect. De vragen die ik stelde, moesten te maken hebben met een van tevoren vastgestelde lijst van steden een basale rekentaakjes. Bovendien moest Kapur eerst even stil zijn voordat hij zijn vraag dacht, zodat het apparaat niet in de war raakte door ons gesprek. Desalniettemin is het tamelijk indrukwekkend – en ook een klein beetje eng.
Naarmate AlterEgo meer gebruikt wordt, zal het steeds accurater gaan werken, menen Kapur en Maes. In een onderzoekje waar acht personen aan deelnamen, herkende AlterEgo woorden en cijfers met een nauwkeurigheid van ongeveer 90 procent.
Andere apparaten
Dit is niet het enige apparaat dat in de buurt komt van gedachtelezen. James Gilbert van de universiteit van Hull in het Verenigd Koninkrijk, die zelf moeilijkheden heeft met spreken, heeft een prototype gemaakt van een apparaat voor mensen die geen strottenhoofd meer hebben als gevolg van kanker. Het werkt nauwkeuriger dan AlterEgo, maar het is gebaseerd op magneten die geïmplanteerd worden in de lippen en de tong. Daarom is het onwaarschijnlijk dat deze techniek voor niet-medische doeleinden zal worden toegepast.
Er bestaan ook andere apparaten met opzichtige ‘badmutsen’ voorzien van elektroden die hersensignalen oppikken. ‘Sommige van de dingen die andere groepen gemaakt hebben lijken meer op martelwerktuigen dan op consumentenproducten’, zegt Gilbert.
De techniek maakt het nog niet mogelijk om iemands diepste gedachten te lezen. Het was al een flinke opgave om AlterEgo zo ver te krijgen dat hij bewuste ‘interne spraak’ kon herkennen. De gebruikers moesten zo’n 31 uur met het apparaat oefenen om precies op de juiste manier te leren denken. In deze oefenperiode leerden de algoritmen van het apparaat ook de verschillende patronen herkennen in hoe de individuele sprekers hun spieren gebruiken.
Het duurt misschien niet eens zo lang voordat geavanceerdere apparaten aan de horizon verschijnen. Zowel Facebook als Neuralink – de neurowetenschappelijke onderneming van Elon Musk – proberen een interface tussen hersenen en computer te ontwikkelen die gedachten kan omzetten in tekst door in plaats van zenuwsignalen hersensignalen te onderscheppen. Het is nog onduidelijk of het mogelijk zal zijn om onderscheid te maken tussen de gedachten die je wilt delen en gedachten die je liever voor jezelf houdt.
Privacy
Howard Chizeck van de universiteit van Washington in Seattle waarschuwt voor de bijkomende privacyproblemen. Adverteerders zouden bijvoorbeeld gebruik willen maken van jouw diepste gevoelens om hun producten of diensten aan jou te verkopen. Hij maakt zich ook zorgen over de mogelijkheid dat je privé-gedachten tegen je gebruikt gaan worden in de rechtszaal, waarmee het fundamentele recht om niet tegen jezelf te hoeven getuigen in het gedrang zou komen.
Voordat ik vertrek, vertelt Kapur me dat hij met behulp van AlterEgo een partijtje schaak gewonnen heeft. Met zijn gedachten had hij toegang tot een schaakprogramma op een computer. Bij elke zet fluisterde het programma hem de beste zetten in. ‘Ik had zo veel zelfvertrouwen, ik kon zo veel beter schaken’, zegt hij. In de toekomst hebben we misschien allemaal apparaten die in ons oor fluisteren om ons te helpen de beste keuzes te maken in het dagelijks leven. Deze gedachte is even opwindend als beangstigend.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: