Het cognitief vermogen van de mens heeft een seizoensgebonden ritme. Voor degenen die in de gematigde gebieden van het noordelijk halfrond leven is het vermogen het grootst in de late zomer en vroege herfst. Het effect is groot genoeg om sommige ouderen over de diagnostische drempelwaarde van dementie heen te tillen als hun cognitieve testen worden uitgevoerd in de winter of in de lente.
Andrew Lim en zijn collega’s van het Sunnybrook Health Sciences Centre van de Universiteit van Toronto, analyseerden data van 3500 deelnemers van 60 jaar of ouder. Allemaal hadden ze testen met betrekking tot hun denk- en concentratievermogen ondergaan als onderdeel van onafhankelijke onderzoeken – uitgevoerd in de VS, Canada en Frankrijk. Bij sommige deelnemers keken de onderzoekers ook naar het niveau van bepaalde eiwitten die in verband worden gebracht met de ziekte van Alzheimer.
Een eerdere studie onder leiding van Lim heeft een seizoensgebonden patroon gevonden in genexpressie, de mate van het tot uiting komen van een gen in een eitwit, in het menselijk brein. ‘We wilden hiermee verder gaan, om te zien of dit werkelijk effect had bij patiënten op klinisch niveau,’ zegt Lim.
Prestatiepiek
De onderzoekers vonden een sterke seizoensgebonden trend bij zowel cognitieve vaardigheden als indicatoren van Alzheimer, onafhankelijk van verstorende variabelen, zoals depressie, slaap en fysieke activiteit. ‘We vonden een piek in cognitieve vaardigheden in de buurt van de herfst-equinox, aan het eind van de zomer,’ zegt Lim. Het effect was groot genoeg om een deelnemer bijna vijf jaar jonger te laten lijken, in termen van leeftijdgerelateerde cognitieve achteruitgang, vergeleken met het feit of ze in de winter of in het voorjaar waren getest.
De uitkomst van het onderzoek suggereert dat er een 30 procent grotere kans is om te voldoen aan diagnostische criteria voor milde cognitieve stoornissen of dementie, als cognitieve testen worden uitgevoerd in de wintermaanden. ‘Het verschil was voldoende om te beïnvloeden in welke diagnostische categorie de patiënt zou worden ingedeeld,’ zegt Lim.
Omgevingsfactoren
De reden voor het seizoensgebonden ritme is onduidelijk, maar de onderzoekers van de studie denken dat het te wijten kan zijn aan omgevingsfactoren zoals licht en temperatuur, of fysiologische factoren zoals vitamine D of hormoonspiegels. Als het biochemische mechanisme dat verantwoordelijk is voor de seizoensgebonden trend kan worden vastgesteld, zou dit de deur kunnen openen naar nieuwe manieren om dementie te behandelen, volgens Lim. ‘De verbeterde cognitieve vaardigheden in de zomer kunnen mogelijk worden verlengd naar de rest van het jaar.’
Tevens is het onduidelijk of de seizoensgebonden trend wordt omgedraaid op het zuidelijk halfrond, omdat alle deelnemers van het onderzoek uit het noorden kwamen. ‘Het is een nog open vraagstuk wat we te zien zouden krijgen als we kijken naar equatoriale gebieden of plaatsen op het zuidelijk halfrond. Het is iets waar we graag naar willen kijken,’ zegt Lim.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: