Tyrannosaurus rex was een van de grootste en woeste dinosauriërs die ooit op aarde rondgelopen hebben. Althans, die reputatie heeft-ie. Was hij ook de slimste? Dat waarschijnlijk niet. Hij had een eenvoudiger brein dan eerdere, kleinere tyrannosauriërs. Die verandering is mogelijk de prijs die betaald moest worden voor de groei.
T. rex kon tot twaalf meter lang worden en acht tot veertien ton wegen, zo blijkt uit fossielen. Hij behoorde tot een familie van dinosauriërs die we tyrannosauriërs noemen, maar geen van hen was erg groot. Dilong paradoxus bijvoorbeeld, die vijftig miljoen jaar vóór T. rex ten tonele verscheen – was slechts 1,6 meter lang en ongeveer kniehoog voor een mens.
Martin Kundrát van de Pavol Jozef Safarik-universiteit in Slowakije en zijn collega’s wilden weten wat er met het brein van tyrannosauriërs gebeurde terwijl de dinosauriërs evolueerden van kleine predators tot beesten van het formaat T. rex. In hun zoektocht naar aanwijzingen keken ze in een schedel van een 125 miljoen jaar oud Dilong-fossiel dat gevonden was in Liaoning, in het noorden van China, zodat ze het formaat en de vorm van de hersenen konden bepalen. Vervolgens deden ze hetzelfde met een beroemd 67 miljoen jaar oud fossiel van een T. rex met de koosnaam Sue.
De onderzoekers ontdekten dat de vorm van de hersenen veranderde naarmate de tyrannosauriërs evolueerden en groter werden, van een s-vorm bij Dilong naar wat Kundrát omschrijft als een ‘eenvoudigere’ meer lineaire vorm bij T. rex.
Kleinere ogen
De opkomst en ondergang van de dinosaurus
Steve Brusatte
Ambo | Anthos
€ 22,99
Boek van de Maand oktober 2018
De hersenen van T. rex waren weliswaar 62 keer zo groot als die van Dilon, maar de voor- en middenhersenen van T. rex waren relatief kleiner. Deze delen van de hersenen zijn betrokken bij het aansturen van beweging. T. rex had ook verhoudingsgewijs kleinere ogen en het hersengebied dat geassocieerd is met zicht was relatief kleiner dan bij Dilon. Het hersengebied dat betrokken is bij reukzin was daarentegen groter dan dat van Dilong.
Kundrát heeft vergelijkbare veranderingen in de vorm van de hersenen waargenomen bij hedendaagse krokodillen, een van de naaste verwanten van de dinosauriërs. Jonge krokodillen hebben s-vormige hersenen die aan het oppervlak lijken op het Dilong-brein, terwijl grote volwassen exemplaren meer lineaire T. rex-achtige hersenen hebben, volgens Kundrát. Daarom vermoedt hij dat T. rex een eenvoudiger, langwerpiger brein had vanwege zijn gigantische formaat. ‘Maar in hoeverre dat ook hun gedrag beïnvloed heeft, is op dit moment moeilijk te zeggen’, aldus Kundrát.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.