Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun hele carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Elly Konijn, hoogleraar mediapsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, over de band tussen robots en eenzame bejaarden.
‘Het wordt steeds meer gemeengoed dat een robot voor bepaalde zorg wordt ingezet, zoals bijvoorbeeld het tillen van patiënten. In mijn onderzoek met Johan Hoorn hebben we met zorgrobot Alice onderzocht of een sociale robot de schrijnende eenzaamheid onder ouderen kan verlichten. Het aantal eenzame ouderen groeit enorm en eenzaamheid is onder hen doodsoorzaak nummer één.
Om te kijken hoe we Alice het meest effectief konden inzetten, zijn we eerst met ouderen en thuiszorgmedewerkers gaan praten. Ouderen hebben er een hekel aan om als kleine kinderen behandeld te worden. Toen we Alice in het lab aan het programmeren waren, kon zij opeens niet meer lopen. Denkend aan die ouderen die zo’n hekel hadden aan betutteling, volgde ons eureka-moment. We draaiden de rollen om: Alice werd afhankelijk van de ouderen. Alice is in een rolstoel geplaatst en als zij bijvoorbeeld naar buiten wilde, dan moest een van de oude mensen daarvoor zorgen. Hierdoor kregen zij weer een maatschappelijke functie: zorgen voor en verantwoordelijkheden dragen bij aan iemands welzijn.
De verlichting die Alice bracht op sociaal vlak, werkte positief door op hun fysieke gesteldheid. Daarnaast kon Alice de ouderen helpen met het bijhouden van hun agenda, herinneren aan medicijngebruik, liedjes zingen en samen (gym)oefeningen doen.
Ik denk dat er in de toekomst veel vaker robots bij dit soort problemen worden ingezet. Alice helaas niet. Ze is op en versleten. We zijn een samenwerking met Deloitte aangegaan en ontwerpen nu Alice 2.0. Zij heeft een meer functioneel ontwerp waarin de sociale rol wordt geoptimaliseerd.’
