Onder een 800 meter dikke ijslaag in Groenland gaat een gigantische inslagkrater schuil. De krater kwam aan het licht toen onderzoekers oude meetgegevens combineerden met nieuwe radarmetingen.
De inslagkrater ontstond toen een ijzermeteoriet van een kilometer breed insloeg in wat nu het noordwesten van Groenland is. Het resultaat was een 31 kilometer brede kuil, die tienduizenden jaren verborgen bleef onder een dikke laag ijs.
Verstopte aanwijzingen
Aanwijzingen dat de krater bestaat, zaten jarenlang verstopt in radarmetingen van het gebied die tussen 1997 en 2014 zijn gemaakt. ‘Glaciologen hebben de radardatasets gecombineerd om in kaart te brengen hoe Groenland eruit ziet onder het ijs’, zegt John Paden, die bij het onderzoek betrokken was, in een persverklaring. ‘In 2015 bekeken Deense wetenschappers de kaart. Zij zagen een grote kraterachtige deuk onder de ijslaag. Ze bekeken vervolgens ook satellietbeelden van het gebied en zagen daar – aan de rand van de ijskap – een cirkelvormig patroon.’
In mei 2016 deden de onderzoekers nieuwe metingen met moderne radarapparatuur. Vanuit het radarvliegtuig kon Paden de krater zien. ‘Het is gek dat tot nog toe niemand dacht, ‘hey, wat is die halfronde vorm daar beneden?’. Hoewel, vanuit het vliegtuig is het vrij subtiel. Je ziet het pas als je weet dat je ernaar moet zoeken.’
Water dat door de krater stroomt, blijkt afgeplat kwarts en glaskorrels met zich mee te dragen. Dat bleek uit metingen in 2017. Het is een extra aanwijzing dat het inderdaad om een inslagkrater gaat. Wanneer een meteoriet inslaat, smelt het gesteente en vormen zulke materialen. Ook bevatte het water uit de krater verhoogde concentraties van nikkel, kobalt en goud – wat duidt op een ijzermeteoriet.
Jong of oud
Het is nog niet duidelijk wanneer de meteoriet is ingeslagen. Gletsjerijs kan sporen van een inslagkrater vrij snel uitvagen. Daarom vermoeden de onderzoekers dat deze krater jong moet zijn, wellicht ‘slechts’ 12.000 jaar oud. De leeftijdsbepaling is echter erg onzeker, en in een uiterste limiet kan de krater ook 3 miljoen jaar oud zijn. De wetenschappers hopen meer duidelijkheid over de leeftijd te krijgen door het materiaal te bestuderen dat door de inslag is weggeworpen naar het omliggende gebied.
Impact
De krater is een bijzondere ontdekking. Het is de eerste keer dat onderzoekers een krater vinden onder een continentale ijskap. Daarbij is de krater zo groot, dat hij tot de top-25 grootste bekende kraters op aarde behoort.
Gezien het formaat is de impact van de inslag waarschijnlijk enorm geweest. ‘Het puin dat in de atmosfeer terecht kwam, kan een invloed hebben gehad op het klimaat. Het zou ook betekenen dat er veel ijs is gesmolten, waardoor de Straat Nares tussen Canada en Groenland plots volstroomde met zoetwater. Dat kan de oceaanstromingen in de hele regio hebben beïnvloed’, aldus Paden. De onderzoekers sluiten niet uit dat de klimaatgevolgen zelfs wereldwijd merkbaar waren.
De onderzoekers deelden hun vondst, na een jarenlange analyse, in het vakblad Science Advances.
