Een aantal objecten in de buitenste uithoeken van het zonnestelsel bewegen in vreemde banen. Om dat te verklaren, vermoeden astronomen al jarenlang dat er een hypothetische negende planeet bestaat die aan de objecten trekt. Maar volgens een nieuw onderzoeksverslag kunnen de gekke banen ook prima verklaard worden zonder mysterieuze planeet.
De hypothetische planeet, die de naam ‘Planet Nine’ of ‘Planet X’ draagt, zou zich schuilhouden in de buitenste regionen van het zonnestelsel. Vanwege zijn flinke massa zou de planeet een behoorlijke impact hebben op de banen van de verschillende objecten die daar rondwaren. Om precies te zijn: de planeet zou verklaren waarom dertig objecten buiten de baan van Neptunus zich in onverwacht elliptische banen om de zon bewegen, waarbij die banen allemaal dezelfde kant op wijzen. Maar alle pogingen om Planet Nine te vinden, zijn tot nog toe onsuccesvol geweest.
Dat is niet zo gek, zeggen onderzoekers van de University of Cambridge en de American University of Beirut nu. Planet Nine hoeft namelijk helemaal niet te bestaan. Buiten de baan van Neptunus bevinden zich legio kleine objecten. Als je de zwaartekrachtseffecten van al die kleine objecten bij elkaar optelt, kunnen ook die de ‘onverklaarbare’ banen verklaren.
Ring van spul
De onderzoekers maakten een simulatie van een zonnestelsel met daarin de buitenste planeten, de dertig objecten met vreemde banen en een grote ring van ‘spul’ achter Neptunus. De onderzoekers kozen voor een ring omdat ‘we wilden kijken of er een andere, minder dramatische en misschien meer natuurlijke oorzaak kon zijn voor de banen’, zegt co-auteur Antranik Sefilian in een persverklaring. De ringsimulatie bleek de elliptische banen inderdaad succesvol te verklaren.
‘Dat is niet verrassend’, zegt UvA-hoogleraar Carsten Dominik, die niet bij het onderzoek betrokken was. ‘Wanneer je wilt nagaan op welke manier een planeet andere objecten beïnvloedt, kun je de planeet simuleren door de massa uit te smeren over een ring. In feite geeft een ring of een planeet dus precies dezelfde zwaartekrachtseffecten. Wat dit onderzoek duidelijk maakt, is dat beide verklaringen mogelijk zijn: ring of planeet.’
Massa gezocht
Volgens de simulatie van de onderzoekers moet de ring van ‘spul’ een massa hebben van tien keer de aardmassa. Dat is veel meer massa dan astronomen achter Neptunus verwachten te vinden. De totale massa in die regio wordt geschat op slechts een tiende van de aardmassa. De onderzoekers laten zich daar niet door uit het veld slaan. ‘Als je vanuit de binnenkant van het stelsel naar buiten kijkt, is het bijna onmogelijk is om de hele ring in één keer te zien’, zegt Sefilian. Dat zou een onderschatting van de hoeveelheid massa kunnen verklaren.
Dominik is het daarmee eens. ‘Het is inderdaad lastig om de massa van kleine objecten in die regio te meten, dus het is best mogelijk dat we er naast zitten met onze schattingen. Bovendien is dit probleem niet alleen relevant als je kijkt naar een ring. Ook Planet Nine zou tien aardmassa’s zwaar moeten zijn, en ook in dat geval ‘ontbreekt’ die massa in onze observaties.’
De ring is slechts een gok, maar Planet Nine is dat ook, benadrukt Dominik. ‘Ik geloof dat beide verklaringen even waarschijnlijk zijn. Maar het is ook nog mogelijk dat er helemaal niets zit. Die elliptische banen zijn slechts een indirecte argument – geen hard bewijs dat er iets moet zijn. Ik ben dus pas overtuigd op het moment dat we daadwerkelijk iets vinden.’
