Toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften zoals The Lancet vormen een goed podium voor de strijd voor gendergelijkheid, stelt Jessica Wade.

Wat is de beste manier om problemen met gelijkheid en inclusiviteit in de wetenschap op te lossen? In een speciale editie van The Lancet gebruiken wetenschappers daar data voor. Het komt precies op het juiste moment: of het nu gaat om de salariskloof of #MeToo, vrouwen laten hun stem horen. De special gaat niet alleen over gender, maar heeft ook oog voor de samenhang met andere aspecten van ongelijkheid.

Als vrouw in de natuurkunde weet ik maar al te goed hoe lastig het kan zijn om te werken in een door mannen gedomineerde omgeving. Nu deze obstakels zwart op wit staan, wordt duidelijk hoeveel werk er nog gedaan moet worden. Uit de special van The Lancet leren we dat subtiele vooroordelen een rol spelen in het medisch onderwijs (78 procent van de gezichten in medische leerboeken is mannelijk), kansen op academische financiering (12,7 procent van mannelijke aanvragers ontvangt geld van de Canadian Institutes of Health Research, tegenover 8,8 procent van de vrouwelijke) en zelfs de kans dat je wordt uitgenodigd om het werk van andere wetenschappers te beoordelen (74 procent van de peerreviewers van The Lancet is man).

Is het seksisme of deug ik gewoon niet?

Een van de nieuwe artikelen, waarvan Esther Choo van de Oregon Health and Science University een van de auteurs is, zou de faculteiten wakker moeten schudden die proberen de cultuur op de werkvloer te veranderen. Hierin worden kort de obstakels opgesomd die tot onrechtvaardigheid leiden: ‘Klokkenluiders worden afgestraft, wie zich schuldig maakt aan intimidatie of discriminatie ondervindt minimale consequenties; gestandaardiseerde werkwijzen ontbreken’.

De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik al een fan van Choos werk ben vanaf het moment dat ik haar ontdekte op Twitter. Op de sociale media spreekt ze openlijk over de discriminatie waarmee ze te maken krijgt als vrouw van kleur die werkt als arts op de eerste hulp. Op Twitter plaatste ze een serie illustraties uit het kinderboek What Do You Say, Dear? met haar eigen bijschriften die steevast eindigden op ‘Is It Gender Bias, Or Do I Just Suck?’ (Is het seksisme of deug ik gewoon niet?), om duidelijk te maken welke psychologische impact seksisme in de academische wereld heeft.

Natuurlijk zou het al erg genoeg zijn als de problemen alleen met seksisme te maken hadden. Maar er is meer aan de hand. Zoals de artikelen duidelijk maken is intimidatie op de werkvloer een even zorgwekkend, zo niet zorgwekkender probleem. De problemen beginnen al voordat mensen aan hun loopbaan beginnen. Uit een enquête blijkt dat in 2015 77 procent van de transgender-leerlingen in het basis- of voortgezet onderwijs er melding van maakte te zijn aangevallen, gestraft omdat ze zichzelf verdedigden of opgedragen om zich te kleden naar het geboortegeslacht.

Onlangs hield The 1752 Group, die zich sterk maakt voor beter beleid om seksuele intimidatie van studenten door personeel te voorkomen, een enquête onder ruim duizend studenten in het Verenigd Koninkrijk. Daaruit bleek dat 41 procent van de studenten geconfronteerd werd met ongewenste seksuele avances van personeel. De Commission on Sexual and Reproductive Health and Rights for All van The Lancet rapporteerde in 2018 dat wereldwijd een op de drie vrouwen seksueel geweld ervaart.

De onderwerpen die in The Lancet besproken worden, zijn wellicht ongemakkelijk leesvoer voor veel wetenschappers, vol onaangename feiten. Maar de artikelen zijn meer dan een berisping. Ze nodigen ons uit – ongeacht ons gender, etniciteit of loopbaanstadium – om stappen te ondernemen naar een betere toekomst waar minder vooroordelen een rol spelen op de wetenschappelijke werkvloer.

Achterstand op Wikipedia

Helaas bestaan deze vooroordelen en ongelijkheden niet alleen in academische instellingen. Ik heb het afgelopen jaar geprobeerd om de vertegenwoordiging van vrouwen op Wikipedia te verbeteren door elke dag een biografie van een vrouwelijke wetenschapper te schrijven of er research voor te doen. Vertegenwoordiging op Wikipedia is belangrijk. Het staat op de vijfde plek van populairste websites ter wereld, het is dé plek waar journalisten zoeken naar deskundigen en wordt ook regelmatig ingezet in het onderwijs, vooral in gebieden waar toegang tot lesboeken schaars is. Ooit werd Wikipedia belachelijk gemaakt vanwege gebrek aan betrouwbaarheid, tegenwoordig wordt het aanvaard als een degelijke bron van informatie. Dat maakt het des te onfortuinlijker dat slechts 17,8 procent van de biografieën in deze encyclopedie aan vrouwen gewijd is.

De special van The Lancet is een welkome herinnering aan het collectieve verlangen is om zulke vooroordelen te bestrijden. Mijn inspiratie om de strijd voort te zetten is erdoor hernieuwd.