Gele grasvelden en een historisch lage waterstand: Nederland werd vorig jaar opgeschrikt door een lange periode van droogte. Ook dit jaar kampen we met een neerslagtekort. Wetenschapsjournalist Hidde Middelweerd duikt deze zomerse week dieper in de droogte. Deel 5: welke maatregelen moeten we treffen?
Hoe kom je een lange periode van droogte zonder kleerscheuren door? Het antwoord op die vraag is eigenlijk bijzonder simpel: het schaarse zoete water langer vasthouden, zodat het de tijd krijgt om in de grond te trekken.
In Nederland is dat echter allesbehalve vanzelfsprekend. Omdat we een rijk verleden hebben met wateroverlast, wordt neerslag momenteel juist in recordtempo afgevoerd naar de zee. Dat moet anders, stelt Niko Wanders, hydroloog aan de Universiteit Utrecht. ‘Om droogte het hoofd te bieden, moet je er zorg voor dragen dat grondwatervoorraden aangevuld worden. De gemakkelijkste manier: water vasthouden, zodat het de grond in zakt.’
Dat kan bijvoorbeeld door middel van peilgestuurde drainage, wat in Limburg sinds 2018 de enige toegestane vorm van drainage is. Bij peilgestuurde drainage kunnen beheerders zelf bepalen wanneer en hoeveel water ze laten wegstromen. Bovendien is het via drainagesystemen zelfs mogelijk om grondwatervoorraden aan te vullen. Dat wordt ook wel omgekeerde drainage of subirrigatie genoemd en houdt in dat je water juist actief in de grond brengt.
Het aanvullen van zoetwatervoorraden kan ook op veel grotere schaal, stelt Wanders. ‘Het IJsselmeer is het grootste zoetwaterreservoir dat we hebben in Nederland. Door het waterpeil te verhogen, wat sinds 2018 is toegestaan, kun je de zoetwatervoorraad uitbreiden.’
Hergebruik
Maar er zijn meer mogelijkheden om de problemen van droogte te bestrijden. Naast het aanvullen van zoetwatervoorraden (replenish) pleit Ruud Bartholomeus, hydroloog bij wateronderzoeksinstituut KWR, voor reuse en reduce. ‘Het wordt steeds belangrijker om water te hergebruiken’, zegt hij. ‘De restwaterstromen van waterzuiveringsinstallaties en industrieën kunnen na een zuiveringsproces gebruikt worden voor de landbouw. Zo verlicht je de druk op grondwatervoorraden.’
Een voorbeeld daarvan is te vinden in Dinteloord. Daar is een zoetwatervoorziening aangelegd voor de tuinbouw in de regio die gezuiverd restwater gebruikt uit de nabijgelegen suikerfabriek. Het water wordt in perioden van wateroverschotten ondergronds opgeslagen, om tijdens het groeiseizoen weer naar boven gepompt te worden.
Als laatste is het een kleine moeite om ons watergebruik kritischer onder de loep te nemen, besluit Bartholomeus. ‘Drinkwaterbedrijven trekken niet voor niets aan de bel: we mogen met z’n allen best wat korter douchen en onze vraagtekens zetten bij het besproeien van ons gazon met kraanwater.’
Dit was het laatste artikel in een vijfdelige serie over de droogteproblemen in Nederland.
Deel 1: Wordt Nederland steeds droger?
Deel 2: Hoe kan het de laatste tijd zo droog zijn?