‘s Werelds kleinste Mona Lisa is onthuld. Onderzoekers van de Georgia Institute of Technology hebben het beroemde schilderij op een doek van slechts dertig micron groot afgebeeld – een derde van de breedte van een mensenhaar. Ze noemen hun werk de Mini Lisa.

De Mini Lisa. Bron: Georgia Institute of Technology
De Mini Lisa.
Bron: Georgia Institute of Technology

Om het plaatje te maken, gebruikten de onderzoekers atoomkrachtmicroscoop waarmee ze een verwarmde punt over het ‘canvas’ bewogen. De warmte ontlokte chemische reacties op het oppervlak, waardoor het doek lichter kleurde. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer moleculen plaatselijk reageerden tot nieuwe, lichter gekleurde deeltjes, en dus hoe lichter de grijstint die op het doek ontstond.

Als een pixel (van slechts 125 nanometer groot) voldoende was verkleurd, verplaatsten de onderzoekers de microscoop naar de volgende pixel. Op de manier konden ze een grote variatie in grijstinten creëren op een schaal van slechts miljardste meters. Het pixelwerk vormde in zijn geheel de mini-Lisa.

Van kunst naar techniek

Lichte delen van het schilderij ontvingen veel warmte, terwijl donkere delen aan weinig warmte zijn blootgesteld. Bron: Georgia Institute of Technology
Lichte delen van het schilderij ontvingen veel warmte, terwijl donkere delen aan weinig warmte zijn blootgesteld.
Bron: Georgia Institute of Technology

Het schilderij is een leuke test voor de warmtetechniek, maar is niet het ultieme doel van de Amerikaanse onderzoekers. ‘We denken dat we ook patronen van andere fysische of chemische eigenschappen kunnen vormen, zoals bijvoorbeeld de elektrische geleiding van grafeen’, zegt onderzoeksleidster Jennifer Curtis. ‘De techniek maakt veel toepassingen mogelijk in bijvoorbeeld de nano-elektronica en biotechnologie.’

Door de atoommicroscoop met meerdere verhitte punten uit te rusten, kunnen de onderzoekers het proces ook een stuk sneller maken. Dat maakt te techniek interessant voor de industrie, meent Curtis.