Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid bij de Vrije Universiteit Amsterdam.
‘De meeste dikke mensen zijn eenzaam, eten als troost en hebben last van stigmatisatie en discriminatie. Er zit vrijwel altijd namelijk een dramatisch verhaal achter. Als een individueel mens dik is, wordt meteen de schuld bij de persoon zelf gelegd. Vergelijk het eens met dieren. Stel je stopt een aantal dieren in een kooi en laat hen alleen ongezond eten. Wat gebeurt er dan? Ze gaan vreten, worden dik en ongelukkig. Als er veel inwoners van een land obesitas hebben, zegt dat veel over dat land.
Toen ik nog een jonge wetenschapper was, en ik me in obesitas ging verdiepen, was ook ik gehersenspoeld. Ik dacht dat dikke mensen ziek waren en dat het hun eigen schuld was dat ze overgewicht hadden. In de boeken stond: te dikke mensen zijn een abnormale respons op normale omgeving.
Het moet ergens in 1995 zijn geweest toen ik opeens het licht zag. Ik realiseerde me dat de obesitasproblematiek eigenlijk een sociaaleconomisch probleem is met achterliggende factoren als armoede, stress en weinig opleiding. Obesitas is een normale respons op een abnormale omgeving, in plaats van andersom.
Dit inzicht heeft enorme gevolgen voor hoe wij als maatschappij omgaan met dit probleem. De overheid zet in op voorlichting. Dat is fout. Het is de omgeving die moet veranderen. De snoepautomaat de school uit, promotie van groente en fruit en een stop op de ongezonde kindermarketing. Nu is het zo dat je postcode voor een groot deel jouw gezondheid bepaalt. Kinderen in achterstandswijken vragen er niet om ongezond op te groeien, het is de omgeving die hen ongezond maakt. Dat moet anders. De bal ligt bij de overheid en politiek.’
