In de rubriek ‘Voorbij de Waan’ gaan wetenschappers voorbij de waan van de dag en beschrijven ze hoe de coronacrisis onze maatschappij blijvend verandert. Deze keer: Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad en hoogleraar onderwijsbestuur.
Een groot deel van het onderwijs wordt nu digitaal gegeven. Blijft dat ook na de crisis zo?
‘Dat is moeilijk te voorspellen: de digitalisering heeft positieve, maar ook negatieve kanten. Leraren hebben in sneltreinvaart kennisgemaakt met online onderwijs en zullen dit nu moeten evalueren. Met hun eigen team en leidinggevenden zullen ze de balans opmaken en bepalen wat ze in de toekomst nog steeds zullen gebruiken. Zo biedt het online onderwijs meer flexibiliteit en de mogelijkheid om een leerling apart te nemen en buiten de les om nog iets toe te lichten, bijvoorbeeld via een chat. Natuurlijk heeft digitaal onderwijs ook nadelen: veel aspecten ontbreken. Onderwijs is op elk niveau, van de kleuterschool tot de universiteit, een sociale bezigheid. Er is constant interactie tussen docent en leerling en tussen leerlingen onderling. Dat is nu minder goed mogelijk. Door de crisis zullen we ontdekken hoe waardevol en belangrijk fysiek onderwijs écht is.’
De eindexamenleerlingen hebben dit jaar geen centrale examens gemaakt, maar toch een diploma gekregen. Hoeveel is dit diploma waard?
‘Die leerlingen hebben hun hele opleiding gevolgd, tot aan het moment van de eindexamens. Dat geeft dus wel een indicatie dat ze de vereiste lesstof en vaardigheden beheersen. Er zijn ook heel andere vormen van toetsing die wél gewoon konden plaatsvinden, zoals mondelinge examens of essays. Dat biedt docenten genoeg informatie om te bepalen of een leerling wel of geen diploma haalt. De waarde van het diploma is nu nog niet te voorspellen. We moeten kijken hoe deze leerlingen zich ontwikkelen in een vervolgopleiding of op de arbeidsmarkt. Daarbij gaat het er natuurlijk niet alleen om hoe zij het zelf doen, maar ook om hoe er naar hen gekeken wordt.’
En leerlingen die verdergaan met hun huidige opleiding: hebben die een achterstand opgelopen?
‘De achterstand verschilt heel erg per opleiding, per school en zelfs per individuele leerling. Sommige leerlingen kunnen thuis juist heel goed werken en hebben een voorsprong gekregen. Andere leerlingen hebben echt een fysieke school nodig. Wat we vooral zien, is dat de ongelijkheid tussen leerlingen groter is geworden: leerlingen die al moeite hadden om goed mee te komen, lopen nu nóg verder achter. Dit betreft bijvoorbeeld leerlingen in een moeilijke thuissituatie.’
Wat leert de coronacrisisons over het onderwijs?
‘De crisis brengt aan het licht dat onderwijs meer is dan alleen een vak leren en een diploma halen. Onderwijs heeft ook een maatschappelijke functie: leerlingen leren met elkaar omgaan, ze spelen samen, vieren samen of lossen conflicten op. Het is eigenlijk een soort mini-maatschappij die ze voorbereid op de toekomst. Zeker voor kinderen die het thuis moeilijk hebben, is dit heel belangrijk. Voor deze leerlingen is school ook een veilige haven, waar ze even geen last hebben van de problemen thuis en waar ze zich kunnen ontplooien. Ze kunnen er hulp en ondersteuning krijgen wanneer dat nodig is. Nu dat wegvalt, zien we pas hoe belangrijk ook die functie van onderwijs is.’
De rubriek ‘Voorbij de Waan‘ is tot stand gekomen in samenwerking met PR-bureau De Wolven.