Uit CT-scans van 750 personen blijkt dat mensen met obesitas grotere organen hebben en dus meer cellen. Dit kan verklaren waarom zij een hoger risico hebben op veel soorten kanker.
‘Obesitas is een complexe ziekte die op verschillende manier kanker beïnvloedt. Maar de toename in het formaat van organen en het aantal cellen daarin moet het risico op kanker vergroten in het orgaan’, stelt het team onder leiding van biostatisticus Cristian Tomasetti van de Johns Hopkins-universiteit.
Anderen zeggen dat het idee plausibel is, maar verre van bewezen.
Risicofactor
Obesitas is, na roken, een van de grootste risicofactoren met betrekking tot kanker. Ongeveer een vijfde van de kankergevallen wereldwijd komt door obesitas, zeggen sommige schattingen. Verschillende mechanismen worden onderzocht. Maar waarom obesitas het risico op bepaalde types kankers, zoals nierkanker, vergroot blijft onduidelijk.
Wel weten we dat kanker komt door mutaties. Deze mutaties zetten mechanismen uit die celgroei controleren. Dan geldt, in theorie, dat hoe meer cellen er in een orgaan zitten, des te groter het risico op kankervorming in een van die cellen is.
Enorm effect
Tomasetti en zijn collega’s gebruikten CT-scans om het volume van nieren, alvleesklier en lever van 750 personen te meten. Het team ontdekte dat voor elke 5 punten aan toename in BMI de volumes van de organen toenamen met 11 procent. Mensen met een BMI rond de 50 hebben organen die tussen de 50 en 100 procent groter zijn dan die van mensen met een gezonde BMI.
‘Het effect is enorm en onverwacht. De organen van zwaar obese mensen kunnen wel twee keer het normale volume hebben’, schrijven de onderzoekers.
Meer gewone cellen
Enkel een klein deel van deze toename komt doordat er meer vetcellen in deze organen aanwezig zijn, zegt het onderzoek. Dat betekent dat de toename vooral komt door grotere hoeveelheden gewone cellen.
Bovendien komt de toename in orgaanformaat overeen met de toename in kankerrisico voor ieder orgaan, zegt het onderzoek. ‘De variatie die obesitas veroorzaakt in het volume van de drie onderzochte organen kan bijna 80 procent van de variatie in kankerrisico verklaren.’
‘Deze hypothese is plausibel’, zegt medisch biopatholoog Maria Dalamaga van de Universiteit van Athene. Recent publiceerde ze met anderen een literatuurstudie over obesitas en kanker. ‘We weten al dat lange mensen een grotere kans hebben om kanker te krijgen.’
Wel merkt Dalamaga op dat dit onderzoek niet corrigeert voor andere factoren waarvan we weten dat ze het risico op kanker beïnvloeden, zoals leeftijd, geslacht en familiegeschiedenis.
Bezaaid met tumoren
Oncoloog Neil Iyengar van het Memorial Sloan Kettering Cancer Center in New York is sceptischer. Zijn eigen onderzoek wijst erop dat obesitas het risico op kanker vergroot door ontstekingen te veroorzaken. Dat meer cellen de oorzaak zijn op een groter risico op kanker kan niet verklaren waarom obesitas voor sommige kankertypes juist het risico verlaagt, zegt hij. ‘Ik geloof dat de conclusies zeer gebrekkig zijn.’
Als meer cellen een hoger risico op kanker betekent, dan zou je verder verwachten dat grote dieren zoals walvissen en olifanten bezaaid zouden zijn met tumoren. Zulke dieren hebben echter betere mechanismen die ze tegen kanker beschermen, zegt kinderhematoloog en -oncoloog Joshua Schiffman van de Universiteit van Utah.
‘We toonden aan dat de celbiologie van olifanten beter tegen mutatie-veroorzakende schade beschermt dan die van menselijke cellen’, zegt hij.
Verder onderzoek
Meer cellen hebben is een mogelijke verklaring voor waarom obesitas het risico op kanker verhoogt, zegt Schiffman. ‘Maar verder onderzoek is nodig om te bewijzen dat meer cellen ook echt het risico verhogen in vergrote organen.’
Tomasetti wilde de bevindingen van zijn team niet bespreken totdat de resultaten in een peer-reviewed blad gepubliceerd zijn.
