Door klimaatverandering zullen de herfstbladeren waarschijnlijk steeds eerder van de bomen vallen. Tot dusver werd gedacht dat ze juist steeds later zouden vallen.
De vondst wijst erop dat bossen naarmate de aarde opwarmt veel minder koolstof zullen opslaan dan tot nog toe gedacht. Bovendien kan vervroegde bladerval een dominoeffect in gang zetten met nadelige gevolgen voor insecten en andere diersoorten.
Klimaatbioloog Constantin Zohner van de ETH Zürich in Zwitserland bekeek met collega’s gegevens over herfstige bladerval tussen 1948 en 2015. De onderzoekers bestudeerden zes boomsoorten die op bijna 4000 plekken in Centraal Europa in een gematigd klimaat leven. Een daarvan was de bekende zomereik (Quercus robur).
Vervolgens voerden de onderzoekers twee experimenten uit om te zien in hoeverre CO2 en zonlicht het moment beïnvloeden waarop de bladeren naar beneden vallen. In beide experimenten bestudeerden ze bomen in klimaatkamers. In het eerste experiment vergeleken ze bomen bij het huidige atmosferische CO2-gehalte met bomen bij een dubbel zo hoog gehalte. Het tweede experiment testte de invloed van schaduw.
Boomgrens
De onderzoekers voegden de resultaten van beide experimenten samen. Daarna modelleerden ze wat er in 2100 zou gebeuren als de menselijke koolstofuitstoot onverminderd hoog blijft. De verwachting was dat warmere herfsten het bloeiseizoen zouden verlengen, zodat de bladerval twee tot drie weken later dan nu zou plaatsvinden. De onderzoekers ontdekten echter dat het waarschijnlijk juist drie tot zes dagen eerder zou gebeuren. ‘De cruciale ontdekking is dit grote verschil met eerdere modellen’, zegt Zohner.
De twee experimenten en de informatie uit het 67-jarige boomgegevensbestand wijzen er samen op dat hogere CO2-niveaus, temperaturen en lichtniveaus de bladeren aanzetten tot meer productiviteit in de lente en zomer. Dat bespoedigt hun neergang in de herfst. ‘We vermoeden dat er een intrinsieke grens zit aan de productiviteit van planten’, zegt Zohner. De studie keek alleen naar Europese bomen, maar hij denkt dat de resultaten ook opgaan voor bomen in een gematigd klimaat in Noord-Amerika en Azië.
Gigaton
Als de resultaten kloppen, dan hebben ze wereldwijd grote gevolgen. En die reiken een stuk verder dan toeristen die op een ander moment samendrommen om bladerval te bekijken of fenologen die op een ander moment de wisselwerkingen tussen bomen en dieren en andere planten bestuderen. Zohner berekent dat de ommezwaai van een vertraagde naar een vervroegde bladerval ertoe leidt dat bossen in een gematigd klimaat jaarlijks wereldwijd ongeveer 1 gigaton minder koolstof opslaan. Dat is grofweg een tiende van wat de mensheid elk jaar uitstoot. ‘Dat is best een enorm getal’, zegt Zohner.
De resultaten zijn gepubliceerd in Science.
