Als je aan een orchidee denkt, zie je waarschijnlijk een prachtig gekleurde bloem voor je. Een nieuw ontdekte orchideeënsoort uit Madagaskar is echter zo lelijk als de nacht.
De plant, Gastrodia agnicellus, werd eerder dit jaar ontdekt in de schaduw van bladeren op de grond van een bos op Madagaskar. De kleine, bruine orchidee brengt het grootste deel van zijn leven ondergronds door. Hij heeft geen bladeren, maar steekt zijn kop wel boven het oppervlak om vruchten te produceren en zaden te verspreiden.
‘Ik weet zeker dat zijn moeder hem wel mooi vindt’, relativeert botanicus Johan Hermans van de Koninklijke Botanische Tuinen, Kew in Londen, die de soort heeft ontdekt. Hermans zegt dat de naam ‘agnicellus’ afkomstig is van het Latijnse woord voor ‘klein lammetje’. De bloem kreeg deze naam omdat hij een wollige, knolvormige wortel heeft. ‘Met een beetje fantasie kun je de tong van een lammetje in de bloem zien.’
Schimmelpartner
Zoals de meeste orchideeën is deze soort een vaste plant, wat betekent dat hij jarenlang kan leven. Hij heeft een symbiotische relatie met een schimmel. Andere orchideeën zijn alleen aan het begin van hun leven afhankelijk van een schimmelpartner die ze van voedsel voorziet, maar Gastrodia agnicellus heeft geen cellen voor fotosynthese en heeft dus zijn hele leven zijn schimmel nodig.
Hermans verwachtte dat de orchidee vreselijk zou ruiken. De meeste planten die eruit zien alsof ze rotten, zoals ook dit exemplaar, hebben een geur die lijkt op die van rottend vlees. Dat is hun manier om insecten te lokken die voor verstuiving kunnen zorgen. Gastrodia agnicellus heeft daarentegen ‘eigenlijk een vrij frisse, citrusachtige geur’, zegt Hermans.
Slim bloempje
Het is volgens Hermans nog niet duidelijk hoe deze orchidee bestoven wordt. ‘Orchideeën zijn bijzonder slim in het zich aanpassen aan hun omgeving’, zegt Hermans. Ook deze soort zal dus wel een unieke manier hebben gevonden om te overleven.
De nieuwe soort is gevonden in een kleine regio van Madagaskar. Onderzoekers denken dat zijn leefgebied heel klein is en verder afneemt door een toename van landbouw en branden in het gebied. Gastrodia agnicellus is daarom bestempeld als een bedreigde soort.
