Binnen enkele jaren kunnen wellicht de eerste grootschalige vaccinaties tegen malaria van start gaan. Na positieve testresultaten krijgt het vaccin mogelijk al in 2015 groen licht.
Bron: UNAMID
Als alles meezit, krijgt het eerste anti-malaria vaccin in 2015 goedkeuring. De resultaten van de langste en grootste proefperiode rond een malariavaccin leverde zulke bemoedigende resultaten op, dat de eerste baby’s mogelijk al in 2016 een prik kunnen krijgen. Ieder jaar raken meer dan tweehonderd miljoen mensen – met name kinderen – besmet met malaria, waarvan 660.000 sterven. Dat maakte een internationaal onderzoeksteam deze week bekend op een internationale malaria-conferentie in Durban.
‘Het plan is om al in 2014 het vaccin voor te leggen aan het Europees Geneesmiddelenbureau’, zegt David Kaslow. Hij is vicepresident productontwikkeling bij het PATH Malaria-Vaccin Initiatief, dat de ontwikkeling van het vaccin ondersteunde. Een positief oordeel van het Europese agentschap, verwacht in 2015, zou het goedkeuren van het vaccin door Afrikaanse landen dichterbij brengen, zegt Kaslow. Daarna kunnen de eerste grootschalige vaccinaties van start gaan.
Grootschalige test
Het vaccin, dat de naam RTS,S draagt, is tijdens de testperiode getest op vijftienduizend kinderen in elf verschillende Afrikaanse testgebieden. De helft van de baby’s was op dat moment zes tot twaalf weken oud, de rest van de peuters vijf tot zeventien maanden. In beide groepen kreeg de helft het vaccin en de andere helft een placebo-prik.
Een jaar nadat het onderzoek van start ging bleek dat in de oude groep 56 procent minder malariagevallen voorkwamen. Bij de gevaccineerde baby’s in de jonge groep was dat 31 procent. De nu verschenen resultaten, achttien maanden na het begin van het onderzoek, laten zien dat na bepaalde tijd het aantal beschermde kinderen terugloopt. In de oude groep zijn 46 procent minder malariapatiënten onder de gevaccineerden, in de jonge groep 27 procent.
De lichte daling komt niet onverwacht. ‘We wisten dat de effectiviteit bij de meeste vaccins vervaagt’, zegt Kaslow. Een derde van de testkinderen heeft daarom een nieuwe dosis van het vaccin gekregen, zodat het effect van het vaccin wellicht nieuw leven in kan worden geblazen.
Beter oud dan jong
De cijfers zijn iets vertekend, doordat het gemiddelde aantal malaria-patiënten per testgebied verschilt en kinderen tot wel vier infecties per jaar kunnen oplopen. Na deze gegevens te hebben meegenomen in hun berekening, bepaalden de onderzoekers dat het vaccin per duizend oudere kinderen potentieel 941 malariagevallen kunnen voorkomen. Bij de jongere groep zijn dit 444 gevallen per duizend baby’s.
Waarom het vaccin zoveel effectiever is bij oudere kinderen is niet bekend, al liggen een paar redenen volgens Kalsow voor de hand. Zo zou het immuunsysteem van baby’s niet genoeg zijn ontwikkeld om te reageren op het vaccin, of kunnen antilichamen van de moeder roet in het eten gooien. Een andere verklaring is dat baby’s samen met het malariavaccin een serie vaccins tegen andere ziektes kregen toegediend. ‘Het vaccin tegen Hepatitis B zou het effect van het malariavaccin kunnen hebben verstoord, maar zeker weten we dat niet’, zegt Kaslow. De werking van vaccins, die mogelijk nog meer voordelen hebben dan gedacht, is nog niet precies in kaart gebracht.
Dit jaar gaat nog een andere vaccinproef van start. Hierin wordt een vaccin getest dat is gemaakt van levende malariaparasieten, gewonnen uit de speekselklieren van muskieten.