Condooms, een vasectomie of coitus interruptus (‘voor het zingen de kerk uit’). Dat zijn de opties die een man heeft als hij een zwangerschap wil voorkomen. Anticonceptie in pilvorm is vooralsnog alleen weggelegd voor vrouwen. Daar hoopt een Amerikaanse onderzoeksgroep verandering in te brengen. De eerste resultaten van een middel dat is getest bij muizen en apen stemmen hoopvol.
Onderzoekers zoeken al decennia naar een anticonceptiemiddel voor mannen dat veilig is en waarbij de gebruikers weer vruchtbaar worden als ze stoppen met het medicijn. Het middel dat de onderzoekers testten, scoorde in de eerste preklinische tests goed. Bij muizen en apen was het veilig, effectief en omkeerbaar.
Minder beweeglijk sperma
Het gebruikte middel heet triptonide. Deze stof is te winnen uit een Chinees kruid genaamd Tripterygium wilfordii Hook F of kan geproduceerd worden via chemische synthese.
Door een dagelijkse dosis van de stof vervormde het sperma van de geteste dieren. Dit gebeurde tijdens een van de laatste stappen van de spermaproductie. Door deze verandering konden de spermacellen niet of nauwelijks meer vooruitkomen; een vrij essentiële functie als ze een eicel willen bevruchten.
Het middel maakte muizen na drie tot vier weken onvruchtbaar. Bij apen duurde het vijf tot zes weken voordat hun sperma geen eicellen meer kon bevruchten.
Ook voor mensenmannen?
Zodra ze stopten met de inname van triptonide, werden de mannetjes binnen vier tot zes weken weer vruchtbaar en konden ze gezonde nakomelingen krijgen, schrijven de onderzoekers. De dieren leken er ook geen andere gezondheidsschade aan over te houden.
‘Onze resultaten bij primaten suggereren dat triptonide ook een effectieve behandeling kan zijn voor menselijke mannen’, zegt hoogleraar Wei Yan van het Amerikaanse Lundquist-instituut. ‘Hopelijk kunnen we binnenkort beginnen met klinische proeven bij mensen om het anticonceptiemiddel voor mannen een realiteit te maken.’
Veilige mannenpil
Dit onderzoek is absoluut vooruitgang, mailt John K. Amory, hoogleraar geneeskunde aan het medisch centrum van de Universiteit van Washington, die niet betrokken is bij het onderzoek. ‘Maar het is moeilijk om te zeggen of dit echt een mannenpil kan opleveren totdat er meer tests zijn gedaan.’
Amory vertelt ook dat de vraag of het middel veilig is voor mensen nog wel in de lucht hangt. Het lijkt chemisch namelijk sterk op triptolide, dat in 1980 werd getest als mannenpil op mensen. Dit onderzoek werd gestopt omdat het leverschade bleek te veroorzaken en sommige mannen blijvend onvruchtbaarheid werden.
Nagebootste zwangerschap
Dat er al decennialang een vrouwenpil is maar nog geen mannenpil, komt gedeeltelijk doordat zo’n pil lastiger te ontwikkelen is. Mannen maken namelijk van hun puberteit tot hun dood grote hoeveelheden spermacellen aan, terwijl vrouwen één vruchtbare eicel per maand hebben.
Bovendien hebben vrouwen periodes waarin ze onvruchtbaar zijn, bijvoorbeeld tijdens een zwangerschap. De huidige anticonceptie speelt hierop in door hormonaal een zwangerschap na te bootsen. Daarnaast zorgen sociaal-maatschappelijke factoren er waarschijnlijk mede voor dat er nog geen mannenpil in de apotheekschappen ligt.
