De huidige begroeiing van het Amazoneregenwoud ontstond door de enorme meteorietinslag die de dinosauriërs uitroeide. De veranderingen in biodiversiteit die de meteoriet veroorzaakte, legden de basis voor de tropische planten die we er nu zien.

Voordat de meteoriet het schiereiland Yucatán in het huidige Mexico trof, bestonden de regenwouden van Zuid-Amerika uit een heel ander soort groen. Pas na de inslag ontstond de weelde aan bloeiende planten die we vandaag de dag zien.

‘Als je terug zou gaan naar de dag voor de meteorietinslag, zou het bos een open bladerdak hebben met veel varens, naaldbomen en dinosaurussen’, zegt geoloog Carlos Jaramillo van het Smithsonian Tropical Research Institute in Panama. ‘Het bos dat we nu hebben, is het product van één gebeurtenis, 66 miljoen jaar geleden.’

Onberekenbaar

Jaramillo en zijn collega’s analyseerden tienduizenden monsters van gefossiliseerde pollen en bladeren uit het noorden van Zuid-Amerika. De monsters dateerden van net voor en net na de inslag van de planetoïde.

De onderzoekers ontdekten dat de plantendiversiteit na de inslag met 45 procent afnam en 6 miljoen jaar nodig had om zich te herstellen. Insectenbeten op gefossiliseerde bladeren toonden aan dat ook de insectendiversiteit een duikvlucht nam.

In de nasleep van de catastrofe veranderden de regenwouden van Zuid-Amerika. De meeste kegelvormige planten en varens verdwenen. Bloeiende planten, bedektzadigen genaamd, domineerden de regenwouden. Een dik bladerdak liet slecht weinig licht toe op de grond.

‘Ik denk dat de belangrijkste les hier onvoorspelbaarheid is’, zegt paleo-ecoloog Ellen Currano van de Universiteit van Wyoming in de Verenigde Staten. ‘Wanneer je zulke grote verstoringen hebt, veranderen ze de regels van het hele ecosysteem.’

Veerkrachtig

Jaramillo en zijn collega’s noemen verschillende redenen waarom de planetoïde deze grote verandering veroorzaakte. Ten eerste heeft de inslag waarschijnlijk de meeste grote plantenetende dinosaurussen gedood, die eerst de lagere lagen van de bossen vertrapten en opaten.

Bovendien kan de as die na de inslag uit de lucht neerdwarrelde als meststof hebben gediend. Zo ontstond een voedingsrijke bodem die vooral snelgroeiende bedektzadigen hielp groeien – meer dan andere planten. Omdat er voor de inslag meer soorten bedektzadigen waren dan andere planttypes, wisten ook meer planten van deze groep daarna terug te keren.

In één klap

‘We houden van hoe het er nu uitziet, dit ongelooflijk gevarieerde complexe bos. Maar op dit moment leven we in een massaextinctie veroorzaakt door de mens. Weer worden volledige ecosystemen op een ander pad gezet’, zegt paleo-ecoloog Bonnie Jacobs van Southern Methodist University in Texas. ‘In het geval van het regenwoud vinden wij het eindproduct misschien mooi, maar al die dieren die in het Krijt leefden vonden dat niet’, zegt ze.

Als we begrijpen hoe deze belangrijke gebeurtenis de regenwouden heeft gevormd, kunnen we in perspectief plaatsen hoe deze hotspots van biodiversiteit vandaag de dag reageren op ontbossing, en hoe lang het nog kan duren voordat ze zich herstellen, zegt Jaramillo.

‘Op sommige van de plaatsen die we bestudeerden, kon ik met eigen ogen zien hoe dit bos dat er 66 miljoen jaar over gedaan heeft om op te bouwen, in één dag verdween. Het tempo van ontbossing is verbijsterend’, zegt hij. ‘We weten uit deze studie dat het veel tijd kost om deze diverse bossen weer op te bouwen. Je kunt het bos niet kappen en denken: ‘O, morgen plant ik wel weer meer bomen.’’