Slangen kunnen hun zicht optimaliseren door de bloedtoevoer in hun ogen te variëren. De Canadese oogwetenschappers Kevin van Doorn en Jacob Sivak ontdekten dat de bloeddruk in het oog van de zogeheten Masticophis flagellum, die voorkomt in de VS en Mexico, afhankelijk is van wat er in zijn omgeving gebeurt. De verbeterde visie komt vooral van pas wanneer ze een bedreiging waarnemen.
Bron: Kevin van Doorn
In plaats van oogleden hebben slangen een transparant vlies over hun ogen. Het werkt als een soort raam dat de ogen bedekt en beschermt. ‘Wij ontdekten tot onze verbazing dat het vlies een netwerk van bloedvaten bevat, wat een vergelijkbaar effect heeft met jaloezieën voor een raam’, zegt Kevin van Doorn, verbonden aan de universiteit van Waterloo in Ontario. Om erachter te komen of de slang hierdoor slechter ziet, heeft Van Doorn de bloeddruk onder verschillende omstandigheden onderzocht.
Uit het onderzoek blijkt dat een slang in rust de bloedtoevoer in een ritmisch patroon verhoogt en verlaagt. Maar wanneer het beest zich bedreigd voelt en de fight-or-flight-respons in werking wordt gezet, verandert er iets. De bloedvaten vernauwen zich en verlagen de bloedtoevoer nog verder dan in rusttoestand. Dat kunnen ze enkele minuten volhouden. Door de afwezigheid van bloedcellen in het transparante vlies kunnen slangen hun zicht optimaliseren.
Vervolgens zijn de onderzoekers gaan kijken wat er gebeurt in het vlies wanneer de slang vervelt. Tijdens dit proces zetten de bloedvaten juist uit, waardoor er een continue hoge bloedtoevoer is. ‘Het onderzoek toont aan dat de bloeddruk van een slang heel dynamisch is’, zegt Van Doorn. ‘Het is interessant om te zien hoe de bloedstromen invloed hebben op het zicht van de slang. Met verder onderzoek willen we dan ook gaan kijken wat de toegevoegde waarde van dit mechanisme is.’
Het vlies waarin bloedvaten voorkomen, is voor zover bekend in alle slangenogen te vinden. Ook gekko’s en nachthagedissen beschikken over het doorbloede oogvlies. ‘Met andere woorden: bij alle beesten met een transparant oogvlies, waar onderzoek naar is gedaan en verslag van is uitgebracht, zijn netwerken van bloedvaten gevonden’, aldus Van Doorn. De onderzoekers publiceren hun resultaten deze week in het tijdschrift Journal of Experimental Biology.