Op Lowlands kun je dit jaar, tussen alle muziek-, theater- en dansvoorstellingen door, ook een potje gamen – met dank aan neuropsycholoog Tanja Nijboer van de Universiteit Utrecht. Nijboer heeft daarbij wel een wetenschappelijke agenda. Door zoveel mogelijk mensen computerspellen te laten spelen, hoopt ze straks mensen met hersenschade beter te kunnen helpen.
Als ik straks als Lowlands-bezoeker bij jullie hoekje kom, wat zie ik dan?
‘Dan zul je allemaal mensen zien met een Virtual-Reality-set op hun hoofd, die hopelijk met veel plezier de serious game Koji’s Quest aan het spelen zijn – een beetje alsof ze meedoen aan een silent disco.’
Wat voor spel is Koji’s Quest?
‘Tijdens een ruimtereis gaat iets mis, waardoor je strandt op een andere planeet. Daar moet je dan allerlei opdrachten uitvoeren om de schade te herstellen, waarbij je wordt geholpen door het hondje Koji. Je moet bijvoorbeeld aliens in een ruimteschip vinden en gaten in een muur dichten om te voorkomen dat die instort.’
Je noemt het een serious game, dus het spel zal niet alleen voor de lol bedoeld zijn.
‘Het idee van een serious game is inderdaad dat er door het spelen iets belangrijks geleerd wordt. In ons geval willen wij denkfuncties trainen. We werken samen met het bedrijf NeuroReality en kunnen zo gamedesign combineren met gedrags- en cognitiewetenschappen en datascience.’
In welke setting wordt dit spel normaal gesproken gebruikt?
‘We zijn net een studie in het Wilhelmina KinderZiekenhuis gestart onder kinderen die op jonge leeftijd een openhartoperatie hebben ondergaan. Vaak krijgen die op latere leeftijd problemen, bijvoorbeeld op school. Met deze game willen we hun denkfuncties zo goed mogelijk in kaart brengen. Daarnaast willen we die functies verbeteren door ze meerdere keren per week voor een bepaalde periode met de game te trainen. Later willen we hetzelfde gaan doen bij volwassenen met verschillende soorten hersenletsel, zoals een beroerte of een hersentumor.’
Waarom zijn serious games zo’n geschikt middel om dit soort informatie te verzamelen?
‘Als mensen een neuropsychologisch onderzoek doen, gebeurt dat in een stille ruimte, een-op-een met een onderzoeker, waarbij ze alle tijd hebben om bijvoorbeeld een figuur na te tekenen of woorden te onthouden. Zulke tests doen ze dan vaak best goed, terwijl het in het dagelijks leven toch echt minder goed gaat dan voorheen. In het dagelijks leven is er nu eenmaal veel meer afleiding, er gebeuren allerlei dingen tegelijk, van alles is in beweging… En die dynamiek ontbreekt in onze tests. Een serious game benadert de werkelijkheid veel beter; daar zijn dat soort afleiders er wél. Tegelijkertijd blijft het een computersimulatie, waarbij we precies weten wat er wanneer gebeurt en we alles kunnen manipuleren. Uiteindelijk levert ons dat een veel betere gereedschapskist op voor het in kaart brengen van denkfuncties dan wanneer we alleen met pen en papier blijven werken.’
Nu zullen de meeste Lowlandsbezoekers geen openhartoperatie, beroerte of tumor hebben gehad. Waarom wil je die Koji’s Quest laten spelen?
‘Om goed te kunnen achterhalen wat normale en wat afwijkende prestaties zijn bij het spelen van deze game, moeten we er een heel grote groep mensen mee aan de slag laten gaan. Ook zijn we benieuwd naar verbanden tussen de prestaties in de game enerzijds en leeftijd, sekse, opleidingsniveau en hoeveelheid game-ervaring anderzijds. Daarbij zijn we ons ervan bewust dat Lowlands niet de ‘cleane’ setting is waarin je normaal gesproken data verzamelt. Mensen kunnen lijden aan slaapgebrek, de muziek kan invloed hebben op hun prestaties…’
Gaan jullie iedereen die meedoet dan ook vragen hoe goed ze geslapen hebben?
‘Dat soort dingen willen we de spelers zeker vragen – maar als ze die informatie niet willen delen, zullen we het moeten doen met wat we wél weten. We verwachten bijvoorbeeld dat mensen op de eerste dag van het festival beter zullen presteren dan op de derde dag, doordat ze aan het begin van het festival minder moe zullen zijn. We weten ook het tijdstip waarop mensen spelen, dus we zouden zomaar kunnen achterhalen of de muziek die dan te horen was een positieve of negatieve invloed heeft op je denkfuncties.’
Verwacht je dat hier ook een wetenschappelijke publicatie uit voortkomt?
‘Zeker. Ik denk dat dit een uitgelezen kans is om heel veel mensen te onderzoeken. Hoe meer mensen je hebt, hoe kleiner de kans is dat uitzonderlijke gevallen de resultaten beïnvloeden. Ook hebben we aan het eind een heel rijke dataset, waar we machine-learning-technieken op willen loslaten. Daarmee willen we patronen in onze dataset gaan ontdekken, waarmee we in de toekomst onze patiënten dan weer beter mee kunnen behandelen.’
Update 26 juli 2021: Lowlands 2021 gaat niet door. Vanwege de coronamaatregelen zijn meerdaagse evenementen tot 1 september afgelast. New Scientist kijkt uit naar volgend jaar, wanneer Lowlands 2022 losbarst – natuurlijk weer met talloze wetenschappelijke onderzoeken!
