Een kankertherapie die mRNA-moleculen gebruikt om een afweerrespons op te wekken, is succesvol gebleken in muizen. De tumoren van deze muizen bleken na de behandeling bijna geheel te zijn verdwenen. De therapie wordt nu getest in mensen.
Waarschijnlijk heb je al eerder van messenger-RNA of mRNA gehoord. Dit molecuul is namelijk het hoofdbestandsdeel van de coronavaccins van Pfizer en Moderna. BioNTech, het Duitse bedrijf dat ook het Pfizervaccin heeft ontwikkeld, test nu de mogelijkheid om mRNA in te zetten bij het bestrijden van kanker.
Eerst in muizen…
MRNA is een belangrijk molecuul dat de cellen in ons lichaam het signaal geeft om eiwitten te maken. Op deze manier kan mRNA cellen stimuleren om heel specifieke eiwitten te produceren die een tumor kunnen aanvallen.
De therapie bestaat uit een mix van vier verschillende mRNA-moleculen, die leiden tot de productie van vier verschillende eiwitten: cytokines. Dit zijn signaalstoffen die gespecialiseerde immuuncellen uitscheiden om de afweerrespons te stimuleren.
De werking van de mRNA-mix onderzochten de wetenschappers eerst in muizen. Ze injecteerden het mengsel direct in huidtumoren van twintig proefdieren. De immuuncellen die zich in de tumor bevonden, produceerden meteen een grote hoeveelheid cytokines. Hierdoor kwam een afweerrespons op gang die ervoor zorgde dat de huidtumoren bijna geheel verdwenen in negentien van de twintig muizen. En dat in minder dan veertig dagen.
Bij een ander experiment hadden de muizen niet alleen huidtumoren, maar ook longtumoren. Deze muizen kregen eveneens de mRNA-mix toegediend. Hoewel het mengsel opnieuw alleen direct in de huidtumoren werd geïnjecteerd, zagen de onderzoekers ook de groei van de longtumoren afnemen. Waarschijnlijk zijn de geactiveerde immuuncellen in staat af te reizen naar de afgelegen longtumoren, vertelt auteur Timothy Wagenaar van Sanofi, een farmaceutisch bedrijf dat samen met BioNTech werkt aan de ontwikkeling van deze kankertherapie.
Het meest opmerkelijke was nog wel dat geen van de muizen last hadden van bijwerkingen of gewichtsverlies tijdens de behandelingen.
…en dan in mensen
In navolging van deze veelbelovende resultaten testen BioNTech en Sanofi de therapie nu in 231 patiënten met vergevorderde huidtumoren, borstkanker en andere solide kankersoorten. In november 2020 presenteerden de wetenschappers hun voorzichtige eerste resultaten op een conferentie: de eerste zeventien patiënten hadden geen last van zware bijwerkingen. Toekomstige tests zullen moeten uitwijzen hoe succesvol de therapie echt zal zijn.
Voor nu is deze kankertherapie alleen geschikt voor tumoren die in of vlak onder de huid liggen. De mRNA-mix moet namelijk direct in de tumor gespoten worden. Volgens Wagenaar is het in de toekomst misschien wel mogelijk om met echografie of andere beeldvormingstechnieken de mRNA-mix ook in dieperliggende tumoren te injecteren.
