Luchtdeeltjes gevormd uit stofwisselingsproducten van planten maken wolken lichter van kleur, blijkt uit Fins onderzoek. Hierdoor reflecteren de wolken meer licht, bereiken minder zonnestralen het aardoppervlak en koelt onze planeet af.
Vluchtige stofjes die uit planten vrijkomen als restproduct van de stofwisseling, ofwel metabolieten, worden in de lucht omgeven door gas. De deeltjes die zo ontstaan heten aerosolen. Finse wetenschappers hebben voor het eerst gezien dat deze aerosolen worden opgenomen in de wolken, waardoor zij lichter van kleur worden en dus meer licht weerkaatsen. Zo bereiken minder zonnestralen het aardoppervlak en daalt de temperatuur op aarde. In de toekomst kunnen we deze stoffen mogelijk gebruiken in de strijd tegen de opwarming van de aarde.
Aerosolen in de lucht absorberen en verstrooien het zonlicht. Ook beïnvloeden ze de wolkvorming. Hoe dit precies werkt, is nog niet helemaal bekend. Dat maakt het lastig om de invloed van aerosolen op de klimaatverandering vast te stellen. Als we de rol van deze natuurlijke aerosolen beter begrijpen, kan ook het effect van de mens op de klimaatverandering nauwkeuriger worden bepaald.
Finse bossen
Het onderzoek vond plaats in de boreale bossen van Hyytiälä in Finland. Hier bevindt zich het onderzoeksstation SMEAR II van de Universiteit van Helsinki. Tussen 2012 en 2018 mat SMEAR II de plaatselijke atmosfeer. Ook registreerde een beeldvormingsinstrument van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA alles over de eigenschappen van de wolken in dit gebied.
Op deze manier toonden de onderzoekers aan dat de bomen en planten metabolieten uitscheidden die in de lucht aerosolen vormden. Deze aerosolen werden door de wolken opgenomen, waardoor de wolken lichter van kleur werden.
‘Wolken bestaat uit kleine druppeltjes water en deze ontstaan makkelijker wanneer ze op een aerosol groeien’, zegt milieuonderzoeker Jolanda Theeuwen van het Europese centrum voor watertechnologie Wetsus in Leeuwarden en niet verbonden aan dit onderzoek. ‘De grootte van die waterdruppeltjes beïnvloedt niet alleen de kleur van de wolk – hoe kleiner, hoe lichter – maar ook de zogenoemde liquid water content, de hoeveelheid vloeibaar water. Hoe hoger deze is, hoe hoger de reflectie van de wolk.’ En hoe meer zonnestralen een wolk weerkaatst, hoe minder warm het op aarde wordt.
Klimaatopwarming
Verder bleek dat hoe warmer het is, hoe meer metabolieten de planten uitscheiden. In andere woorden, het verkoelende effect van de aerosolen wordt sterker naarmate de temperatuur op aarde stijgt. Dit fenomeen kan in de toekomst mogelijk ingezet worden om de klimaatopwarming te beperken. Daar is eerst nog wel meer onderzoek voor nodig.
Theeuwen voegt toe: ‘Het zou ook interessant zijn om te onderzoeken hoe deze veranderingen in wolkeigenschappen de regenval beïnvloedt. Meer regen kan namelijk leiden tot meer recycling van verdampt water in dat gebied. Ook dit heeft een verkoelend effect in drogere periodes.’
