Wetenschappers hebben uitgezaaide tumoren in de hersenen op een veilige manier direct behandeld met medicijnen. Het is de eerste behandelmethode ter wereld die de bloed-hersenbarrière passeert.
Een Canadees onderzoeksteam heeft voor het eerst hersentumoren weten te behandelen met kankermedicijnen. Met deze methode zijn de bloedvaten in een specifiek deel van het brein tijdelijk minder ondoordringbaar. De medicijnen kunnen zo de bloedbaan verlaten en de tumorcellen in de hersenen bereiken.
De methode is nu getest in vier vrouwen met borstkanker bij wie uitzaaiingen naar de hersenen optraden. De toediening van het medicijn Herceptin liet de hersentumoren flink krimpen.
Ondoordringbaar
De hersenen hebben hun eigen beveiligingssysteem: de bloed-hersenbarrière. Dat is een netwerk van bloedvaten dat schadelijke stoffen en organismen in het bloed tegenhoudt, maar belangrijke voedingsstoffen doorlaat. Zo blijft de chemische omgeving van de hersencellen stabiel. Omdat de cellen in de wand van de bloedvaten in de hersenen nauw met elkaar verbonden zijn, zijn de bloedvaten hier normaal gesproken ondoordringbaar.
Een nadelige bijkomstigheid van deze natuurlijke bescherming is dat ook medicijnen de hersenen niet bereiken. Wetenschappers proberen al tientallen jaren om de bloed-hersenbarrière te omzeilen of te passeren. Een van de meest gebruikte methoden is nu om kleine luchtbelletjes in het bloed te injecteren. Het specifieke hersengedeelte dat behandeld moet worden, wordt vervolgens met echografie bestraald. Door die straling beginnen de kleine luchtbelletjes te trillen, waardoor de ruimte tussen de cellen in de bloedvatwanden groter wordt.
Behandeling
Hoewel deze methode niet nieuw is, is het nog niet eerder gelukt om de medicijnen ook echt door de bloed-hersenbarrière heen te krijgen. Tot neurochirurg Nir Lipsman en zijn collega’s van het onderzoeksinstituut Sunnybrook in het Canadese Toronto zich erover bogen. Het team behandelde de vier vrouwen met uitzaaiingen in de hersenen op deze manier met het kankermedicijn Herceptin.
De vrouwen ondergingen de behandeling zesmaal, met telkens drie weken ertussen. Daarna zagen de onderzoekers dat hun hersentumoren met gemiddeld 19 procent waren gekrompen. Het medicijn was gelabeld met een licht radioactieve stof, waardoor op hersenscans goed te zien was dat het medicijn de tumoren ook echt had bereikt.
Eerste bewijs
De resultaten betekenen niet dat er een remedie tegen hersentumoren is. Vaak ontwikkelen vergevorderde kankersoorten namelijk resistentie tegen medicijnen zoals Herceptin. Maar het feit dat de tumoren in deze vier vrouwen gekrompen zijn, bewijst dat de bloed-hersenbarrière daadwerkelijk gepasseerd kan worden, zegt biomedisch ingenieur James Choi van het Imperial College in Londen, die niet betrokken was bij deze studie. ‘Voor mij is dit een droom die uitkomt’, aldus Choi.
Helaas is een van de vrouwen na het onderzoek gestorven, omdat haar tumoren elders in het lichaam te ver uitgezaaid waren. De drie andere patiënten zijn op dit moment stabiel.
De methode kan in de toekomst mogelijk bijdragen aan nieuwe behandelingen voor neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en motorneuronziekten, zegt Lipman. ‘Vanuit een technologisch oogpunt is dit een enorme doorbraak.’
