Bij opgravingen in het Jordaanse Tall el-Hammam hebben archeologen vondsten gedaan die erop wijzen dat de stad rond het jaar 1650 voor Christus is verwoest door een exploderende meteoriet. De onderzoekers denken nu dat deze gebeurtenis via mondelinge overlevering als het verhaal over Sodom in de Bijbel is gekomen. Dit verhaal beschrijft de vernietiging van een stad door een vuurzee die vanuit de hemel neerdaalde.
Een exploderende meteoriet is een vrij zeldzaam verschijnsel. Het meest bekende voorbeeld is de Toengoeska-explosie in 1908 in Siberië. Dit was een explosie die ongeveer duizend keer zo sterk was als de atoombom op Hiroshima, en die zo’n tweeduizend vierkante kilometer bos met de grond gelijk maakte. Als zo’n explosie zich ook bij Tall el-Hammam voordeed, zou de hele stad in één klap verwoest zijn.
Opgravingen
Aan de link tussen de opgravingen en het Bijbelverhaal ligt een puzzel van bewijsmateriaal ten grondslag. Stap een is bewijzen dat de stad door een ontploffende meteoriet is verwoest. Geen enkel los stukje vormt hard bewijs voor een exploderende meteoriet, maar het geheel aan opgravingen valt door geen andere ramp te verklaren. Een vulkaanuitbarsting, bosbrand, of oorlog zouden elk maar een deel verklaren.
Bij de opgravingen vonden de archeologen sterke aanwijzingen dat de stad verwoest moet zijn door een extreem krachtige ontploffing. Zo werd er zogeheten geschokt kwarts gevonden. Dit zijn kwartskristallen die onder extreme druk zijn samengeperst, die je vooral tegenkomt na meteorietinslagen en nucleaire explosies. Daarnaast waren veel van de gevonden skeletten niet begraven, en de botten sterk gefragmenteerd. Dit duidt erop dat deze mensen mogelijk bij een plotselinge verwoestende explosie om het leven zijn gekomen.
Tot slot zijn er veel aanwijzingen dat de stad verbrand is op een temperatuur die je bij een ‘normale’ brand nooit zou bereiken. Zo vonden de onderzoekers scherven aardewerk waarbij de buitenste laag in glas was veranderd. Objecten van edelmetalen als goud en platinum waren gesmolten. De onderzoekers denken dat de brand minstens 2000 graden moet zijn geweest. Technieken om zelf een vuur van 2000 graden te stoken waren er in die tijd nog niet.
Sodom
De gebeurtenis vertoont sterke overeenkomsten met het Bijbelse verhaal over de vernietiging van Sodom. Volgens de Bijbel waren Sodom en Gomorra twee steden die door God in as zouden zijn gelegd vanwege het zondige gedrag van de inwoners.
De locatie van de opgravingen komt grofweg overeen met de geografische omschrijving van Sodom. Maar daarnaast zijn er meer delen van het verhaal die overeenkomsten vertonen. Zo zou God bij de vernietiging ‘het vuur uit de hemel op hen hebben laten neerdalen’. Dit is ook precies wat mensen moeten hebben gezien die ooggetuige waren van de ontploffende meteoriet.
Uit de lucht
Toch is Bob Becking, hoogleraar geesteswetenschappen aan de Universiteit van Utrecht, sceptisch over de link met Sodom. Hij bestudeert de De Bijbel in zijn oudoosterse context. ‘De identificatie van Tall el-Hammam met het in het Oude Testament genoemde Sodom is geenszins zeker, oftewel volkomen uit de lucht gegrepen’, aldus Becking.
Ter onderbouwing verwijst hij naar een andere studie, die als belangrijkste tegenargument geeft dat de chronologie van de Bijbel niet strookt met het jaartal van de verwoesting. Meer specifiek stelt de Bijbel dat de verwoesting tijdens het leven van Abraham zou hebben plaatsgevonden. De periode van zijn leven is door ander onderzoek tussen 2166 en 1991 voor Christus geschat, en daarmee vierhonderd jaar voor de verwoesting van Tall el-Hammam. Overigens betwist deze studie niet dat de verwoesting door een exploderende meteoriet is gebeurd.
Toch zijn er meer opmerkelijkheden. Zo zou God zwavel over de stad hebben gestrooid, om landbouw onmogelijk te maken. Dit laatste is opvallend, omdat er ook een hoge zoutconcentratie in de grond lag. Deze was zo hoog dat landbouw voor langere tijd onmogelijk moet zijn geweest. Het is heel goed mogelijk dat dit zout afkomstig was van de meteoriet. Archeologen stelden ook vast dat het gebied in een straal van 25 kilometer rond de stad de daaropvolgende 300 tot 600 jaar onbewoond is geweest, wat in lijn is met het Bijbelverhaal.
Hoewel de link met de bijbel te betwijfelen valt, lijkt het er in ieder geval op dat de bewoners van deze Jordaanse stad een net zo gruwelijke lot beschoren was als de inwoners van Sodom. Een ontploffende meteoriet lijkt op dit moment de beste verklaring voor hun gruwelijke einde.
