Taalgebied in brein staat uit tijdens praten

De titel boven dit artikel lijkt in strijd met de inhoud ervan, want wat we hierin leren is dat er geen “taalgebied” in het brein bestaat. Het gebied van Broca dient voor het produceren van keel- en mondgeluiden en het gebied van Wernicke voor het interpreteren van alle mogelijke vormen van geluid. Deze functies hebben echter met taal als zodanig niets te maken. Taal is het hanteren van concepten, wat zich kriskras door onze hersenschors afspeelt. Dieren kunnen dit slechts in beperkte mate, zoals bijv. een kat waarschijnlijk tot vijf kan tellen, handig om snel een oogje op de jongen te houden. Ze hoeft daarbij het woord “vier” of “vijf” niet te kunnen miauwen – of misschien doet ze dat ook wel, wie weet. Wij mensen hoeven evenmin altijd taal te gebruiken om iets uit te drukken. Een knipoog kan meer zeggen dan een preek. We weten – ook Noam Chomsky heeft dit erkend – dat voor alledaagse praktische communicatie de gebarentaal van doofstommen minstens zo efficiënt is als gesproken taal – en vermoedelijk honderdduizenden jaren eerder tot ontwikkeling gekomen. Met spraak – even goed een vorm van gebarentaal trouwens – houd je echter je handen vrij en dat is wel zo praktisch.
Het is niet vreemd dat onder het spreken het Broca-gebied zich even koest houdt. Want een veel groter deel van de hersenen is dan druk bezig met conceptualisatie, heel wat interessanter en nuttiger dan het aansturen van keel- en mondspieren.
Door onze gemeenschappelijke afkomst is de wijze waarop wij de wereld in concepten ordenen voor iedereen genetisch identiek. Alle menselijke talen, al dan niet gesproken of geschreven, hebben daarom in wezen dezelfde grammatica, al zijn er grote culturele verschillen in de details. Chomsky’s boomstructuren zijn geen eigenschap van menselijke spraak, maar van de wereld zoals wij die als mensen ervaren.