Marsvulkaan Olympus Mons is de tofste half-pipe in het zonnestelsel. Net als alle andere Marsvulkanen werkt de berg als een soort skatebaan, waarmee stof tot zo’n 75 kilometer boven het oppervlak wordt geslingerd. Dat ontdekten onderzoekers met de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) van de Amerikaanse ruimtevaartonrganisatie Nasa.
Grote stofstormen kunnen deeltjes de Marsatmosfeer inslingeren en de gehele planeet in nevelen hullen. Maar er bestaan ook stoflagen die niets mer grote stormen te maken lijken te hebben, stelt planeetwetenschapper Nicholas Heavens van de Amerikaanse Hampton University.
Duizend kilometer
Hij analyseerde samen met collega’s gegevens van stofmeters op de MRO en ontdekte ongebruikelijk dikke stoflagen hoger dan 75 kilometer boven het Marsoppervlak, zo schrijven de onderzoekers in het vakblad Geophysical Research Letters . Deze lagen sterkten zich horizontaal over duizend kilometer uit en leken te klusteren rond Olympus Mons en de zogeheten Tharsis Montes, een groep van drie Marsvulkanen in de buurt. Elders op de planeet vonden ze dergelijke stoflagen niet, wat suggereert dat de vulkanen een rol speelden in hun ontstaan.
Thermiek
De stoflagen bleken het vaakste voor te komen tijdens de zomer op het noorden van Mars. In die periode zijn de toppen van de vulkanen warmer dan hun hellingen, waardoor thermiek in de omliggende luchtlagen ontstaat. Modellen suggereren dat plaatselijke stormen daardoor windsnelheden van 150 kilometer per uur kunnen krijgen. Die sterke wind blaast stof langs de hellingen omhoog, waardoor het stof tot 50 kilometer boven de 25 kilometer hoge top van Olympus Mons opstuift.
‘Wij denken dat deze stoflagen ontstaan door stofstormen rond de vulkanen, die veel vaker voorkomen dan we voorheen op basis van waarnemingen dachten’, zegt Heavens.
Waterdamp
Het is onwaarschijnlijk dat deze stoflagen iets te maken hebben met een mysterieuze wolk die astronomen eerder dit jaar op grote hoogte rond Mars hadden waargenomen, stelt Heavens. Dat verschijnsel was op een volkomen ander deel van Mars te zien. Beide verschijnselen zijn misschien wel gedeeltelijk verantwoordelijk voor het opdrogen van de planeet, waarop in het verleden nog wel water voor kwam.
‘Deze stofstormen stuiven waterdamp misschien net zo hoog op als het stof. Mogelijk betekent dat dat ze een rol spelen bij het proces waarbij waterdamp Mars verlaat’, zegt hij.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: