Eenvoudige schimmels en een thuisbrouwkit doen binnenkort misschien wat de verenigde westerse machten niet gelukt is: een halt toeroepen aan de Afghaanse papaverindustrie, goed voor 80 procent van de wereldwijde opiumproductie.
Dankzij genetisch gemodificeerde gist is het straks een fluitje van een cent om waar dan ook opiaten te produceren. Drugs worden daardoor goedkoop en makkelijk verkrijgbaar, waardoor internationale drugssmokkelaars zonder werk komen te zitten.
Als thuisgebrouwen drugs straks gemeengoed worden, is het bestrijden van illegale narcotica nog ondoenlijker dan het al is. ‘Deze ontwikkeling kan zowel de drugsbestrijding als de criminele handel in drugs volledig op z’n kop zetten’, zegt Tania Bubela, gezondheidszorgonderzoeker aan de universiteit van Alberta, in Edmonton, Canada. ‘En de Verenigde Staten zouden de strategie achter de war on drugs drastisch moeten herzien.’
Een groeiend aantal drugs, medicijnen, geur- en smaakstoffen die ooit alleen uit planten te winnen waren, kunnen nu geproduceerd worden door gebruik te maken van genetisch gemodificeerde organismen. Onderzoekers willen opiaten aan die lijst toevoegen omdat die tot een familie van moleculen behoren die nuttige medische eigenschappen kunnen hebben. De plantaardige productie van veel van deze moleculen neemt zienderogen af en de synthetische productie in een laboratorium is lastig en duur. Productie door middel van gist is stukken goedkoper.
Morfinebier
Gisten die drugs kunnen produceren, bestaan op dit moment nog niet, maar geen van de wetenschappers die New Scientist gesproken heeft, betwijfelt dat ze dat binnen afzienbare tijd wel kunnen. ‘De ontwikkeling gaat veel sneller dan we tot nog toe dachten’, zegt John Dueber van de universiteit van Californië, Berkeley. Zijn team heeft onlangs een gist gemaakt dat de belangrijkste voorbode van opiaten produceert. Tot voor kort nam Dueber aan dat een morfine producerende gist nog tien jaar op zich zou laten wachten. Nu denkt hij dat binnen twee tot drie jaar een stam gemaakt kan worden die een bescheiden opbrengst levert.
Een stam met een hoge productie zal nog vele jaren op zich laten wachten. Maar zodra die eenmaal bestaat, kan theoretisch gesproken iedereen die de hand weet te leggen op de gist thuis in de keuken morfine maken, met behulp van niets meer dan alleen een thuisbrouwkit. Door minieme hoeveelheden van het brouwsel te drinken – misschien zelfs een paar milliliter – zou je high kunnen worden. ‘Waarschijnlijk is het zo simpel’, stelt Dueber. ‘Er zou morfine in bier zitten.’
Dat betekent wel dat we nu over de implicaties daarvan moeten gaan nadenken, voordat zulke stammen – of de recepten om ze te verkrijgen door genetische modificatie – overal verkrijgbaar zijn.
Andere teams werken aan de productie van tropaanalkaloïden: een familie van verbindingen drugs als cocaïne toe behoren. Gisten die cocaïne produceren zullen we in de nabije toekomst nog niet zien verschijnen, omdat we een aantal essentiële stappen waarmee cocaplanten cocaïne produceren nog niet begrijpen. Maar zodra we de mechanismen erachter begrijpen, staat niets ons in de weg om een gist zo te modificeren dat het elke stof kan produceren die door een plant geproduceerd wordt, zegt biochemicus Peter Facchini van de universiteit van Calgary in Canada. ‘Dus je zou inderdaad cocaïne kunnen produceren met gist.’
Democratisering
Als het makkelijk wordt om aan dit soort biochemische gisten te komen, kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor de drugshandel. Drugs als heroïne en cocaïne hoeven dan niet meer in het buitenland geproduceerd te worden en door criminele organisaties het land binnengesmokkeld te worden; ze kunnen dan lokaal geproduceerd worden door individuen of kleine groepjes. Het zou een ‘democratisering’ van de drugsproductie betekenen, zoals Dueber het omschrijft.
Een illegale brouwerij zou veel moeilijker om op te sporen zijn dan een illegale plantage. Binnen cannabis verbouwen vereist bijvoorbeeld veel elektriciteit voor de lampen. Een drugsproducerende microbrouwerij zou nauwelijks dat soort sporen achterlaten.
Voor het produceren van synthetische drugs als methamfetamine heb je niet alleen veel kennis maar ook de juiste chemische ingrediënten nodig. De toevoer van die chemicaliën afsnijden is een belangrijk onderdeel van de strategie om drugproductie in te dammen. Bij thuisgebrouwen drugs is dat onmogelijk: het enige benodigde ruwe materiaal is suiker.
In tegenstelling tot crystal meth labs leidt een brouwerij niet tot een stroom chemische afval. De afvalproducten blijven beperkt tot brak water en wat milde chemicaliën zoals acetaat, zegt Dueber.
In een commentaar in Nature stellen Bubela en co-auteurs dat overheden nu moeten handelen als ze willen voorkomen dat morfineproducerende gisten in de verkeerde handen vallen. Sommigen vrezen dat het druggebruik een hoge vlucht zal nemen als het zo eenvoudig wordt om thuis drugs te produceren.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: