Bill Nye VS Ken Ham

De psychiatrische definitie van een waan is ‘een denkbeeld/overtuiging die door geen enkel argument of bewijs veranderd wordt’. In de psychiatrie betreft dit bv mensen met een vervolgingswaan of ontrouwwaan, die niet bestreden kan worden maar wel kan leiden tot gewelddadig gedrag. Godsdienst is voor veel mensen ook niet te bestrijden door rationele waarnemingen. Het fenomeen is dus identiek aan de waan. Het begrip ‘godsdienstwaan’ is dus een pleonasme.

Beide sprekers hadden hun sterke en zwakke punten. Nye kwam met sterke argumenten maar kon het soms wat lastig verbinden tot een geheel terwijl Hal een samenhangend verhaal had maar niet reageerde op fundamentele problemen met zijn theorie volgens Nye.

Uiteraard is het duidelijk dat Nye de ‘winnaar’ was van dit debat omdat hij zich niet op retoriek hoefde te baseren maar op de nagenoeg onuitputtelijke wetenschappelijke literatuur en daardoor veelal de argumenten van Hal kon weerleggen.

Een zwakte van Hal is dat hij evolutie wil zwart maken door in te spelen op de onderbuikgevoelens van zijn aanhang. En de zwakte van Nye is dat hij hierop niet de aanval kiest. Hal: “Evolutie is gebruikt om de slavernij goed te praten.” Hij vergeet er echter bij te vertellen dat de bijbel voor datzelfde doel gebruikt is.
Ook zegt Hal: “Als god (zoals beschreven in de bijbel) niet de basis is voor onze moraliteit wat kunnen we dan aanhouden?” Er zijn echter grote delen van de wereld waar de bijbel niet dient als basis voor moraliteit maar waar geen wetteloosheid regeert.
Sterker nog in het dierenrijk is moraliteit een goed begrepen concept. In verschillende experimenten is aangetoond dat sommige dieren zich verongelijkt kunnen voelen wanneer een ander een voorkeursbehandeling krijgt.
Een aantal dieren zal zelfs de voorkeursbehandeling afwijzen als een soortgenoot niet dezelfde behandeling krijgt. Duidelijk een voorbeeld van moreel gedrag, toch moet ik nog het dier tegenkomen dat voor het slapengaan een gebedje opzegt.

Het mooiste moment van het debat is wanneer Hal zichzelf onderuit haalt. Na keer op keer te hebben verkondigt dat de bijbel letterlijk geïnterpreteerd dient te worden moet ook hij toegeven dat delen van de bijbel toch niet letterlijk genomen dienen te worden.
Wie dan het onderscheid dient te maken tussen wat letterlijk is bedoelt en wat niet? Of op basis van welke criteria? Niemand die het weet.

Het moment waarop aan beide sprekers wordt voorgelegd op basis van wat ze hun geloof zouden veranderen is al veel besproken. Hal: Niets zal mijn geloof veranderen (blijkbaar zelfs niet de hand van god die uit de hemel neerdaalt). Nye: als jij mij het bewijs kunt leveren dat ik het fout zou hebben.

Niet dat Nye geen fouten maakt. Hij zegt in zijn betoog dat een wetenschapper die een nieuw inzicht heeft direct omarmd wordt door de wetenschappelijke gemeenschap. Hoewel er zeker voorbeelden zijn van wetenschappers die direct omarmd werden zijn er veel meer wetenschappers die hebben moeten knokken om hun theorieën aanvaard te krijgen.

Al met al een interessant en dankzij Hal soms tenenkrommend debat over de zin (of volgens de meesten onzin) van creationisme.