Om de honderdste verjaardag van de grondlegger van de informatica Alan Turing te vieren heb ik een iPad gekocht. Een wrijfbare computer! De man die computers hun digitale taal gaf moest eens weten.

Turings oog zou ook blijven hangen op het logo op de achterkant. Een appel met een hap eruit? Dat is het laatste wat hij zag voordat hij voorgoed de ogen sloot. Alan Turing pleegde in 1954 immers zelfmoord door een hap te nemen van een met cyaankali ingespoten appel.

En nu dus dat logo. Een eerbetoon! Aan hem!

Jezus zijn kruis; Turing zijn appel.

Dat zou mooi zijn – ware het niet dat het niet klopt. Een oud misverstand, dat al direct begon rond te spoken toen het Apple-logo in 1976 het daglicht zag.

Schaalbaar

Apple had aanvankelijk een ander logo, van Isaac Newton die onder de appelboom zat. Maar toen besloot Steve Jobs dat het moderner moest, en werd grafisch-ontwerper Rob Janoff erbij gehaald.

In een vermakelijk interview met de vooraanstaande ontwerperssite Creativebits vertelde Janoff een paar jaar geleden wat er toen gebeurde:

‘Als ik de echte reden vertel waarom ik die hap toevoegde, is het een beetje een teleurstelling. Maar ik zal het je zeggen. Ik ontwierp het met die hap eruit om het logo schaalbaar te maken, zodat iedereen zou blijven zien dat het een appel was en geen kers.’

Tegen de vakwebsite zei Janoff nog iets. Iets, dat me aan het denken zette:

‘Als ontwerper – en je hebt dit vast ervaren – is een van de opvallende fenomenen dat als je een logo om wat voor afwegingen dan ook hebt ontworpen, je jaren later te horen krijgt waarom je zogenaamd allerlei keuzes hebt gemaakt. En het is allemaal BS (bullshit; gelul,mk). Iemand begint erover, en dan roept iedereen opeens: natuurlijk, dát moet het zijn.’

Een interessante observatie. Want met het kruis van Jezus is het ook zo gegaan. Archeologen komen het rechtopstaande kruis met de korte bovenkant in elk geval geregeld tegen in godsdiensten die ééuwen ouder zijn dan het Christendom. De Romeinse god van de wijn Bacchus droeg kruizen op zijn tooi, de Griekse jachtgodin Diana heeft geregeld een kruis boven haar hoofd, en de Vestaalse maagden van Rome droegen kruisjes om hun nek, net als katholieke nonnen.

Sterker, ‘er is nauwelijks een heidense stam te vinden waar het kruis niet wordt aangetroffen’, besefte de Schotse priester Alexander Hislop al in 1853.

De Egyptenaren, Azteken en Hindoes hadden kruizen, de Babyloniërs gebruikten het kruis om hun vruchtbaarheidsgod Tammuz aan te duiden en in de befaamde Zaal der Stieren, in de grotten van Lascaux, tekenden oermensen 35.000 jaar geleden al kruizen op de plafonds.

Intussen is het zeer de vraag of Jezus echt wel aan een klassiek kruis hing. Het Griekse woord ‘stauros’ waarmee het Nieuwe Testament naar het kruis verwijst, betekent immers vooral ‘staak’ (de overeenkomst tussen beide woorden is niet toevallig) en historici weten dat de Romeinen het kruis zoals wij dat kennen maar zelden gebruikten: vaker bond of sloeg men de ter dood veroordeelde aan een T-vormige paal, of gewoon aan een rechtopstaande stok.

Heilige hap

Dat betekent dat er nog hoop is voor Turing. In het Christendom duurde het een eeuw of drie voordat het kruis gemeengoed werd. Het meest waarschijnlijke scenario is dat het een tegemoetkoming was aan de ‘heidenen’ van die tijd, die het kruisteken al in een andere symbolische context gebruikten.

Net als de kerstboom dus eigenlijk (aanvankelijk een oogstsymbool), de vis achterop Christelijke auto’s (al in zwang bij de Foeniciërs en identiek aan de Griekse letter alfa) en het laatste avondmaal (een exacte kopie van het laatste avondmaal van de Perzische zonnegod Mithra tweeduizend jaar eerder). Cultuurgeschiedenis is zó leuk!

Misschien dat we over een paar eeuwen de afgehapte appel alsnog aanbidden. Door hem en met hem en in hem, Alan Turing, hij die stierf in naam van de byte, de heilige hap, de appel van de iWijsheid, nu en tot in eeuwigheid, amen.

De Apple Stores zullen tempels zijn, waar we heen gaan om iCandles te branden.

Kijk maar eens om u heen als u eens in een Apple Store bent: we zijn al een heel eind op weg.