Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Cisca Wijmenga, rector magnificus aan de Universiteit Groningen.
‘De hype om glutenvrij te eten, is overgewaaid uit Amerika. Een groep mensen doet het omdat het gezond is, maar zonder expliciete medische reden. Als je coeliakiepatiënt bent, dan heb je geen keuze en móet je het doen. Coeliakie is een auto-immuunziekte die geactiveerd wordt door het eten van gluten.
Het was ergens in 2005 toen ik een hypothese formuleerde dat auto-immuunziektes zoals coeliakie, reuma en de ziekte van Crohn deels veroorzaakt worden door hetzelfde onderliggende ziektemechanisme. Dit was een superspannende hypothese. Dankzij een Vici-subsidie waren wij in staat die te onderzoeken. Wij hebben dat gedaan voor coeliakie. De erfelijke factoren die we vonden, hebben we toen direct ook onderzocht in patiënten met reuma, type 1-diabetes en de ziekte van Crohn.
Ongekend
Wat we vermoedden, bleek inderdaad de waarheid te zijn. Dat was een ongekend eurekamoment. De gevolgen van deze ontdekking zijn enorm. Dit verklaart waarom bij sommige patiënten (of families) meerdere auto-immuunziektes voorkomen. En het bewijst dat therapie voor één ziekte wellicht ook kan helpen bij een andere. Verder weten we dat je patiënten met bijvoorbeeld type 1-diabetes ook moet screenen om coeliakie te voorkomen. Het gedeelde mechanisme heeft te maken met een niet correct functionerend immuunsysteem.
Als je onderzoek doet, ga je door diepe dalen, maar na deze ontdekking voelde het alsof ik op de Mount Everest stond. Je bedenkt iets, hebt daar enorm lang over nagedacht en dan blijkt het gewoon te kloppen. Daar is een woord voor: waanzinnig! Voor de hele afdeling hebben we daarna een enorme borrel gegeven, omdat het natuurlijk een teamprestatie is.’
