Donald Trump doet een hoop verkeerd, maar het is misplaatst om te verkondigen dat hij op grond van zijn geestelijke gezondheid ongeschikt moet worden verklaard voor het presidentschap. Dat stelt Allen Frances, emiritus hoogleraar psychiatrie en samensteller van de DSM IV.
Donald Trump is anders dan welke Amerikaanse president dan ook. En dat zegt wat in een land dat een geschiedenis heeft vol met domme presidenten, impulsieve presidenten, liegende presidenten, onwetende presidenten, narcistische presidenten, oorlogszuchtige presidenten en onvoorspelbare presidenten.
Nog nooit eerder werden al deze eigenschappen belichaamd door één persoon. En nog nooit eerder leken de Amerikaanse democratische instituten zo kwetsbaar onder autocratische druk.
Het is dan ook geen verrassing dat Trumps radicale beleid, rare gedrag en ongewone manier van leidinggeven hebben geleid tot politieke oppositie. Wat wel een verrassing is, is dat zijn gedragingen hebben geleid tot een stroom aan psychiatrische diagnoses (gericht op de foutieve claim dat hij een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft) en psychologische analyses (liegt hij bewust of gelooft hij zijn eigen leugens?).
Ethische codes
Het begon met opiniemakers en komieken, maar breidde zich snel uit naar professionals in de geestelijke gezondheidszorg. Vanwege het nationale belang voelden die zich geroepen hun normale ethische codes opzij te zetten en van een afstand publieke figuren te diagnosticeren.
Er zijn al verschillende petities gestart. Een daarvan, met al meer dan 27.000 handtekeningen, stelt:
‘Wij, de ondergetekende professionals in de geestelijke gezondheidszorg, stellen dat naar ons professionele oordeel Donald Trump een ernstige psychische aandoening vertoont die hem psychologisch ongeschikt maakt om het ambt van de President van de Verenigde Staten op competente wijze uit te voeren. Wij verzoeken beleefd dat hij uit zijn ambt wordt gezet, volgens artikel 3 van het 25e amendement van de grondwet, dat stel dat de president vervangen zal worden als hij ‘niet in staat is de bevoegdheden en plichten van zijn ambt uit te voeren’.
In de New York Times stond afgelopen week een soortgelijke brief, ondertekend door 35 psychiaters, psychologen en sociaal werkers.
Narcist van wereldformaat
Ik ben om meerdere redenen fel gekant tegen dit soort initiatieven. De voornaamste is de onnauwkeurigheid van de narcistische persoonlijkheidsstoornisdiagnose. Trump is dan wel een narcist van wereldformaat, maar dat betekent nog niet dat hij een psychische aandoening heeft.
Ik heb zelf de criteria voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis opgeschreven in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, het standaardwerk dat wereldwijd gebruikt wordt om diagnoses voor psychische aandoeningen te stellen. Deze criteria vereisen niet alleen dat de juiste persoonlijkheidskenmerken aanwezig zijn, maar ook dat ze klinisch aantoonbaar lijden en verminderd functioneren veroorzaken. Trump lijkt eerder leed bij anderen aan te wakkeren dan dat hij er zelf last van hij heeft. Hij is voor zijn zelfpromotie en egocentrische gedrag rijkelijk beloond, niet gestraft.
Een dergelijke diagnose stellen werkt stigmatiserend voor mensen die daadwerkelijk kampen met psychische klachten en op deze manier op één hoop worden gegooid met Trump. Zij zijn over het algemeen beleefd en goedwillend, Trump is geen van beide. Het is een belediging voor hun waardigheid om hun oprechte problemen te vergelijken met Trumps woedeaanvallen en kleinzielige gedrag.
We moeten een veelvoorkomend misverstand vermijden en psychische problemen niet verwarren met slecht gedrag. De meeste mensen die liegen, bedriegen en anderen uitbuiten hebben geen psychische kwalen, en de meeste mensen met psychische kwalen zijn niet kwaadwillend of slecht.
Diagnose vanuit je luie stoel
Het komt in de geestelijke gezondheidszorg nu al vaak voor dat psychiatrische diagnoses veel te makkelijk en onnauwkeruig gesteld worden. Diagnoses stellen vanuit je luie stoel, zoals bij Trump wordt gedaan, doet nog verder afbreuk aan de waarde van psychiatrische diagnoses.
Trump proberen aan te klagen of hem uit zijn ambt te verwijderen op medische gronden is een vreselijk idee. Degenen die hem zullen opvolgen, hebben dezelfde gevaarlijke en anti-wetenschappelijke irrationaliteit, maar zullen door hun minder afschrikwekkende voorkomen niet zulk effectief verzet oproepen.
Ik weet zeker dat de hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg die tot afzetten oproepen het goed bedoelen. Ik deel hun zorgen dat een man met zulke gebrekkige kwaliteiten de macht heeft om de toekomst van onze planeet de verslechteren. Trump moet getemd worden, maar niet onder het mom van geestelijke gezondheidszorg.
De president psychische problemen toedichten, is de verkeerde manier om zijn aanval op de democratie tegen te gaan. Trump is een duidelijke bedreiging voor de vrede, het klimaat, wetenschap en rationeel denken. Maar hij moet met politieke middelen bestreden worden, niet met misplaatste psychiatrische middelen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: