Een antibioticakuur moet je afmaken, zo luidde tot voor kort een van de weinige zekerheden in het leven. Maar zelfs daarover beginnen de opvattingen te veranderen. En dat is hoog tijd ook, stelt Jessica Hamzelou.
Met een verlammende pijn in mijn heupen belandde ik vorige week in het ziekenhuis. De dokter aldaar schreef me een antibioticakuur voor van drie dagen. Maar drie dagen? Dat kan toch nooit lang genoeg zijn, dacht ik. Stel dat de infectie tegen die tijd nog niet weg is? Wat als schadelijke bacteriën de behandeling overleven en er in mijn lichaam van die dodelijke, resistente superbacteriën ontstaan waar je zo vaak over leest?
In werkelijkheid was er niets om me zorgen over te maken. Er is steeds meer bewijs dat korte antibioticakuren bacteriën net zo effectief om zeep helpen als langere. En ze verhogen niet het risico op antibioticaresistentie, in ieder geval niet voor de huis-tuin-en-keuken-infecties waar de meeste mensen antibiotica voor krijgen.
Goede bacteriën, slechte bacteriën
Het zijn juist de langere kuren die de problemen veroorzaken. In 2010 verscheen een analyse van 24 onderzoeken onder duizenden patiënten met infecties aan de lucht- en urinewegen. Daaruit bleek dat mensen die langere antibioticakuren krijgen een grotere kans hebben op een infectie die resistent is tegen antibiotica.
Dat komt doordat de meeste resistente infecties waar we ons zorgen over maken afkomstig zijn van ‘goede bacteriën’ die normaal gesproken een vreedzaam leven leiden in en op onze lichamen. Als we antibiotica nemen, roeien we tegelijk met de slechte ook de goede bacteriën uit. Deze verstoring van het ecosysteem kan ervoor zorgen dat goede bacteriën zich verplaatsen naar een andere plek in het lichaam, waar ze zich vijandig gaan gedragen en problemen veroorzaken. Aangezien deze soorten niet gedood zijn door de antibiotica, zijn de infecties die ze veroorzaken er resistent tegen. De kans dat dit gebeurt, wordt groter naarmate de duur van de kuur langer is.
Waarom worden antibiotica dan vaak voor één of twee hele weken voorgeschreven? Dat wilde Martin Llewelyn van de Brighton and Sussex Medical School ook graag weten. Maar toen hij de oorsprong van de duur van antibioticakuren probeerde te achterhalen, lukte dat maar moeilijk. ‘Waarschijnlijk is dit in de jaren vijftig bedacht uit angst dat mensen de behandeling anders niet serieus zouden nemen of uit vrees voor resistentie.’
‘Geen medische reden’
Antibiotica worden vaak voorgeschreven in veelvouden van vijf of zeven dagen. Waarom? Waarschijnlijk omdat deze aantallen corresponderen met het aantal vingers aan een hand of het aantal dagen in de week. Een medische reden is er in ieder geval niet voor, stelt Llewelyn, die medeauteur is van een brief over het onderwerp die vorige week gepubliceerd is in het Britse medische tijdschrift BMJ. Misschien is het zelfs beter om te stoppen met antibiotica op het moment dat je je beter voelt en de symptomen verdwenen zijn, zegt hij.
Het idee om al te lange antibioticakuren in te korten is niet nieuw. De Britse gezondheidsorganisatie Public Health England en de Amerikaanse Centers for Disease Control hebben allebei hun richtlijnen voor het voorschrijven van antibiotica in de afgelopen jaren aangepast en adviseren niet meer om de kuren af te maken.
Wereldgezondheidsorganisatie WHO daarentegen draagt nog steeds het idee uit dat het voltooien van een antibioticakuur een essentiële manier is om antibioticaresistentie te vermijden. Dit is een achterhaalde gedachte en het is dan ook tijd dat de WHO zijn standpunt herziet.
Zolang dat nog niet gebeurd is, kun je bij een bacteriële infectie het verloop van de behandeling het beste aankaarten bij de behandelend arts – die misschien ook niet op de hoogte is van de recentste inzichten. Drie dagen antibiotica was in mijn geval voldoende en ik ben blij dat mijn arts me niet opgezadeld heeft met extra medicatie die ik niet nodig had.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: