Diemen (NL) – Abstract denken is niet alleen voorbehouden aan mensen en mensapen. Bavianen kunnen het ook.


Een van de belangrijkste aspecten van intelligentie is het vermogen tot abstract denken. Een voorbeeld daarvan is inzicht in analogie: A verhoudt zich tot B zoals C zich verhoudt tot D. De sceptische tijdgenoten van Darwin zouden zich omdraaien in hun graf als ze wisten dat wetenschappers nu aantoonden dat we nóg minder uniek zijn dan we graag geloven: niet alleen mensen en mensapen, maar ook bavianen denken abstract.
Onderzoekers van het Center for Research in Cognitive Neuroscience in Marseille en de University of Iowa trainden twee volwassen bavianen, een mannetje en een vrouwtje, om een computer met joystick te bedienen. Daarmee konden ze afbeeldingen bekijken en selecteren op overeenkomsten. De bavianen kregen vierkanten te zien die waren opgebouwd uit zestien kleine plaatjes in rijen van vier. Alle zestien plaatjes waren gelijk, bijvoorbeeld zestien keer een huis, óf alle plaatjes waren verschillend, bijvoorbeeld een pijl, een boom, een tafel, etc. Vervolgens kregen de bavianen paren van vierkanten te zien die waren opgebouwd uit geheel nieuwe plaatjes. Eén vierkant van het paar bevatte weer zestien gelijke plaatjes, en één zestien verschillende. Bij elk paar moesten de bavianen kiezen welk vierkant qua patroon overeenkwam met het eerder getoonde vierkant.
De bavianen konden inderdaad plaatjes selecteren op 'mate van gelijkheid'. Dat werpt een nieuw licht op de evolutiebiologie van apen en mensapen. Dertig miljoen jaar geleden splitsten de aapachtigen zich al af van de mensaapachtigen, waar later ook de mens uit voortkwam. Kennelijk was het vermogen tot abstract denken daarvóór al in aanleg aanwezig.

Nienke Beintema