Twee apenstammen migreerden meer dan 30 miljoen jaar geleden van Afrika naar Zuid-Amerika. Maar we weten niet welk van de twee het eerst arriveerde.
Apen komen van origine uit Afrika. De eerste groep waarvan we weten dat die Zuid-Amerika bereikte, trok daar 40 miljoen jaar geleden heen. In die tijd lagen de continenten waarschijnlijk tussen 1500 en 2000 kilometer uit elkaar. Dat is ongeveer een kwart van de huidige afstand tussen de werelddelen.
Maar recent ontdekte fossielen, onder andere tanden van een tweede stam Afrikaanse apen, vertellen een ander verhaal.
Vingerafdrukken
Antropoloog Erik Seiffert van de Universiteit van Zuid-Californië en collega’s analyseerden de fossiele tanden, die gevonden zijn in Santa Rosa in Peru. ‘Deze ontdekking was gewoon ongelooflijk fascinerend. Ik was heel enthousiast’, zegt Seiffert.
Seiffert en zijn collega’s analyseerden vier fossiele tanden. Zij ontdekten dat hun vorm niet overeenkomt met die van de toen nog enige bekende eeuwenoude apenstam in Zuid-Amerika, de breedneusapen. In plaats daarvan leken de tanden veel meer op die van een uitgestorven Afrikaanse apensoort genaamd Parapithecidae.
‘Zoogdiertanden zijn enorm divers in vorm en zijn voor paleontologen als een soort vingerafdruk. Dat maakt het soms mogelijk om diersoorten te herkennen aan een enkele tand of zelfs maar een stukje tand’, zegt Seiffert.
Als de tanden inderdaad tot deze groep behoren, is het de eerste keer dat Parapithecidae-fossielen ontdekt zijn in Zuid-Amerika, zegt Seiffert. Dit wijst er volgens hem op dat de voorouders van de breedneusapen niet de enige zijn die de tocht over de Atlantische Oceaan maakten.
Tegelijk overgestoken
Vermoedelijk legden beide groepen de tocht over de oceaan af op grote vlotten of drijvende gewassen. Datering van fossielen wijst erop dat de tweede groep apen tussen 35 en 32 miljoen jaar geleden de Atlantische Oceaan overstak. In deze periode was er een enorme daling van het zeeniveau. Dit maakte de oversteek makkelijker voor de apen doordat de reis korter duurde.
Het team schat in dat de twee apengroepen gedurende 11,5 miljoen jaar tegelijkertijd bestonden. Het is onduidelijk welke groep eerst aankwam. Het oudste breedneusaapfossiel is ongeveer 34 miljoen jaar oud. Dat is jonger dan voorheen gedacht en ongeveer even oud als het nieuw ontdekte Parapithecidae-fossiel, zegt Seiffert.
‘Er is geen reden om te veronderstellen dat breedneusapen eerder aankwamen dan de Parapithecidae’, zegt Seiffert. ‘De twee stammen kunnen in feite rond dezelfde tijd zijn overstoken.’
