Zenuwen kunnen teruggroeien door een biologisch afbreekbaar buisje met groeimiddel op de plek van de gebroken zenuw te plaatsen. Dat hebben Amerikaanse onderzoekers aangetoond bij apen waarbij een deel van de zenuw in de onderarm beschadigd was.
Zenuwschade kan bijvoorbeeld ontstaan door ongelukken, of als gevolg van diabetes of kankerbehandelingen. Wanneer een zenuw beschadigd is, kunnen bepaalde spieren niet meer worden aangestuurd.
De Amerikaanse onderzoekers herstelden in hun experiment zenuwen in de onderarmen van acht makaken. De apen hadden door de beschadiging moeite met het sturen van hun duim en wijsvinger. Daardoor vonden ze het moeilijk om een klein stukje banaan uit een bakje te pakken. Na de behandeling konden ze 80 procent van deze beweging weer uitvoeren, waardoor ze de banaanstukjes wel te pakken kregen.
Buisje met groeimiddel
Om de zenuw terug te laten groeien, plaatsten de onderzoekers op de plek van de beschadiging een buisje dat gemaakt was van hetzelfde materiaal als oplosbare hechtingen. In dit buisje zat een eiwit dat de groei van zenuwcellen stimuleert. De groeistof werd geleidelijk afgegeven aan het lichaam, waardoor de zenuw in een paar maanden tijd teruggroeide. Bij de makaken groeide zo een stuk zenuw van 5,2 centimeter lang weer terug in hun onderarmen.
Om de resultaten goed in kaart te kunnen brengen, waren er ook apen die enkel een leeg buisje kregen, en apen die behandeld werden met de techniek die nu gangbaar is bij het herstel van beschadigde zenuwen. Het lege buisjes leverde veel slechtere resultaten op. De nu gangbare techniek en de nieuwe methode presteerden vergelijkbaar. In beide gevallen was de zenuw na ongeveer een jaar hersteld en konden de apen 80 procent van de bewegingen weer uitvoeren.
Bij de huidige behandelmethode wordt de beschadigde zenuw vervangen door een stukje zenuw van een andere plek in het lichaam die niet zo zo belangrijk is – bijvoorbeeld een huidzenuw uit de kuit. Die behandeling heet een autograft.
Complicaties
De zenuw wordt dan in stukjes geknipt, gebundeld en aan de beschadigde zenuw vastgenaaid. ‘Het is alsof je een stuk linguinepasta vervangt met een bundel dunne capellini-pastaslierten’, zegt onderzoeker Kacey Marra van de University of Pittsburgh in de Verenigde Staten. ‘Het werkt gewoon niet net zo goed.’
Op de plek waar je die zenuw hebt weggehaald, kunnen complicaties optreden. De huid wordt er bijvoorbeeld gevoelloos. En op de plek van de zenuwstomp kan een pijnlijk neuroom ontstaan, een gezwel, doordat de achtergebleven zenuwuitlopers doorgroeien zonder dat ze aansluiting vinden. In de nieuwe techniek hoeft er geen zenuw getransplanteerd te worden, waardoor deze complicaties niet ontstaan.
Kant-en-klare behandeling
De nieuw ontwikkelde techniek is bovendien kant-en-klaar te gebruiken. De buisjes met het groei-eiwit kunnen fabrieksmatig worden geproduceerd. En als ze steriel verpakt zijn, kunnen ze lang worden bewaard.
‘Het onderzoek is zeer veelbelovend’, zegt hoogleraar Joost Verhaagen van het Nederlands Herseninstituut. ‘Het unieke eraan is dat het in apen is gedaan, die qua zenuwstelsel het meest lijken op mensen. Het buisje werkt niet beter of sneller dan de huidige standaardbehandeling. Maar het is positief dat het even goed werkt, met minder kans op complicaties.’ Verhaagen haalde vorig jaar het nieuws met onderzoek naar het herstel van zenuwschade met gentherapie, waarbij ze dezelfde groeistof gebruiken.
De onderzoekers hopen binnenkort toestemming te krijgen voor de eerste testen bij mensen. Marra: ‘Daarmee hopen we begin 2021 te starten.’
