De Christiaan Huygensprijs is toegekend aan Dr. Alex Yanson voor zijn onderzoek naar ‘magische’ diameters van dunne metaaldraden.
De Christiaan Huygensprijs, die bestaat uit een oorkonde, bronzen beeld en een geldbedrag van € 10.000,- , is een jaarlijkse prijs voor een onderzoeker die recent gepromoveerd is. Het onderwerp moet zowel een bijdrage aan het vakgebied als uitstraling naar de maatschappij hebben. Dit jaar is de prijs gegaan naar Dr. Alex Yanson voor zijn onderzoek naar nanodraden.
In zijn promotieonderzoek heeft de Oekraïense wetenschapper laten zien dat er een bepaalde ‘magische’ diameter is voor dunne draden. Draden met deze doorsnede zijn stabieler dan andere. Deze stabiliteit verklaart hij met behulp van het schillenmodel voor elektronen. Alleen de alkalimetalen van de eerste rij van het periodiek systeem blijken deze ‘magische’ diameters te hebben. De buitenste elektronen van deze elementen kunnen vrij langs de dunne draad bewegen. Bij bepaalde draaddiktes gaan deze vrije elektronen echter in groepjes bij elkaar zitten en vormen op deze manier een soort nieuwe schil, die de draad stabieler maakt.
Hij maakte de draden door op een controleerde manier metalen te breken en de schone breukvlakken weer met elkaar in contact te brengen. Er vormt zich dan een puntcontact dat je als kauwgom weer kunt uitrekken. Als hij goud gebruikte, kon Yanson op deze manier zelfs draden maken van één atoom dikte, die grote elektrische stromen kunnen geleiden.
Deze grote ontdekkingen leverden hem niet alleen de Huygensprijs, maar ook de Miedemaprijs van het FOM op. Inmiddels is Yanson aan het werk als postdoc in de groep van professor Paul McEuen aan de Cornell University in de Verenigde Staten.
Sonja Jacobs
