De nieuwste zonnecollector bevindt zich onder je autowielen. Maar met asfalt kun je naast verwarmen ook koelen.

Het tolplein van de Westerscheldetunnel nabij Ellewoutsdijk verandert binnenkort in een uit de kluiten gewassen verwarmingsinstallatie. Water in een buizenstelsel onder het wegdek neemt de warmte van het zonverlichte asfalt op, waarna het in een ondergrondse opslag belandt. Als er behoefte aan is, bijvoorbeeld voor de verwarming van gebouwen, pompt men het eenvoudigweg weer op.

Het Nederlandse instituut Keuring Elektrische Materialen Arnhem testte de afgelopen twee jaar een soortgelijk ‘zonnewegconcept’. De onderzoekers maken hierbij handig gebruik van de bijzondere structuur van zeer open asfaltbeton (‘ZOAB’), waardoor een buizenstelsel overbodig is. Ingeklemd tussen twee lagen ondoordringbaar asfalt kunnen zich door de poreuze structuur van ZOAB grote hoeveelheden water bewegen, waardoor het geheel functioneert als zonnecollector.

Met de opgeslagen warmte kun je gebouwen verwarmen, maar bijvoorbeeld ook het wegdek waarvan de warmte oorspronkelijk verkregen werd, zodat er in de winter geen ijzel ontstaat. Binnenkort start in het Nederlandse Heteren de eerste praktijktest, waarbij zo’n vierhonderd huizen een warmtepomp voor ‘asfaltwater’ krijgen. Maar ook vliegveld Eindhoven toont belangstelling. Daar ligt ’s zomers maar liefst 80.000 vierkante meter start- en landingsbaan te zinderen in de zon.

Het kan ook andersom: afkoelen in plaats van verwarmen. In de dichtbevolkte Japanse betonzee Tokio is het vaak verstikkend heet: er groeit maar weinig groen dat voor verkoeling kan zorgen en er zijn veel donkere oppervlakken die de hitte juist vasthouden, zoals wegen en daken. Ook in dit geval kan creatief asfaltgebruik een uitkomst bieden. Als regen niet direct in riolen verdwijnt maar door asfalt opgenomen wordt, zorgt de daaropvolgende verdamping van dit water voor een aangename verkoeling.

In de eerste tests bekeken Japanse onderzoekers twee soorten wegoppervlak, waaronder een ZOAB-achtig materiaal. Het andere materiaal bestaat uit asfalt vermengd met waterabsorberende polymeren die ook in luiers voorkomen. Dit is een zeer effectieve methode om in de bovenste vijf centimeter van het wegdek water vast te houden voor verdamping. Het is nog niet bekend hoe lang de materialen meegaan als je er ook echt overheen rijdt.

Mirjam Leunissen