Het Franse enthousiasme over de geur van hun kazen is opmerkelijk, schreven Israëlische onderzoekers onlangs in het vakblad PLoS Computational Biology. De geur is onaangenaam, maar blijkbaar wel een teken van kwaliteit. Toch gebruiken de Fransen geen parfum met kaasaroma, en ook in de rest van de wereld ervaart lang niet iedereen de typische geur van Franse als positief.
Zou het niet handig zijn als een elektronische neus, een apparaat dat met allerlei chemische sensoren geuren herkent, niet alleen geuren detecteert, maar ook aangeeft of iets lekker ruikt? Zo kunnen we niet alleen achterhalen hoe aangenaam onbekende stoffen ruiken, maar bijvoorbeeld ook of het op Mars lekker ruikt. Rafi Haddad, een onderzoeker aan het Weizmann Institute in Israël, bedacht hier een oplossing voor.
Haddad liet hiervoor een elektronische neus, de Moses II, ruiken aan enkele tientallen stofjes. Per geur stelden Haddad en zijn collega’s ruim honderd kenmerken vast. Vervolgens lieten ze vrijwilligers dezelfde geuren beoordelen op aangenaamheid. Een computerprogramma combineerde vervolgens de scores van de elektronische neus en de oordelen van de mensen – zo leerde het zeer goed wat mensen lekker vinden ruiken.
Vies of lekker
Aangezien cultuur, omgeving en ervaring zouden kunnen bepalen hoe mensen over geuren denken, herhaalden de onderzoekers het experiment met twee groepen vrijwilligers, waarvan een recent uit Ethiopië naar Israël was gekomen. Die mensen zijn gewend aan andere geuren, gekoppeld aan een andere cultuur en voeding. In de meeste gevallen kwam het oordeel van de elektronische neus en de twee groepen vrijwilligers toch overeen. Slechts bij enkele geuren verschilde de computervoorspelling.
Omdat in eerste instantie het neurale netwerk met de bevindingen van Israëli’s was getraind, concludeerden de onderzoekers dat cultuur geen rol speelt bij de geurbeoordeling. Geuren zijn universeel, en bij iedereen ervaart het brein in eerste instantie dezelfde geuren als aangenaam, dan wel onaangenaam. Het ligt, aldus de onderzoekers, er maar net aan wat de heersende cultuur vervolgens het brein opdraagt ook daadwerkelijk een geur als vies of lekker te bestempelen.
Erick Vermeulen
