De Melkweg kreeg zijn huidige vorm pas lang nadat de meeste sterren waren ontstaan. Deze ontdekking zet het heersende idee van de astronomische tijdschaal op zijn kop.
Een paar miljard jaar geleden waren spiraalvormige sterrenstelsels, zoals de Melkweg, nog volop aan het veranderen. Deze conclusie volgt uit een onderzoek van Nasa. De vondst staat haaks op de gangbare gedachte dat spiraalstelsels acht miljard jaar geleden al ‘af’ waren.
Elk spiraalstelsel begint als een chaotisch verzameling van gas en stof. Gaandeweg ontstaat de nette spiraalvorm zoals we die kennen van onze Melkweg. Nasa-wetenschappers onderzochten wanneer dit proces eigenlijk was voltooid. Zij bestudeerden hiervoor 544 spiraalvormige sterrenstelsels.
Omdat een aantal van de onderzochte stelsels enorm ver weg staat, is hun licht lang onderweg voordat het de aarde bereikt. Het beeld dat nu op de telescoop valt, toont daardoor hoe het stelsel er miljarden jaren geleden uitzag. Stelsels die dichtbij staan (zoals de Andromedanevel) laten juist wel de huidige stand van zaken zien.
Door stelsels op verschillende afstanden te bekijken, zagen de astronomen zowel chaotische stelsels in hun jonge jaren als oude stelsels die netjes georganiseerd zijn. Uit hun observaties bleek dat ook oudere stelsels waarin de meeste sterren al zijn gevormd, nog volop bezig zijn hun nette spiraalstructuur te krijgen. De Melkweg was dus mogelijk nog een roerige plek tegen de tijd dat de zon en aarde ontstonden.
Laag pitje
Sterrenkundige Joop Schaye, werkzaam bij de Universiteit Leiden, wijst er wel op dat sterrenstelsels nooit helemaal ‘klaar’ zijn. ‘Ze zijn nog steeds bezig met stervorming. Dit gebeurt alleen op een laag pitje,’ aldus de onderzoeker.
Wat precies de snelheid van de stelselvorming bepaalt, is nog niet duidelijk. ‘Om echt te begrijpen wat er aan de hand is, hebben we gedetailleerde metingen nodig van de James Webb-ruimtetelescoop,’ meldt astronoom Susan Kassin, die het Nasa-onderzoek leidde. Deze infraroodtelescoop met ongekende resolutie vervangt in 2018 de Hubble-telescoop.
