Voor het eerst hebben geheel zelfstandige onderwaterrobots succesvol een plastic flesje van de zeebodem gehaald. Dit is de eerste stap naar het opruimen van veel meer afval.

Het robotsysteem is gemaakt door onder meer onderzoekers van de TU Delft. Het is bedoeld om efficiënt en veilig afval van de zeebodem op te ruimen. De robot werd voor een test in de zee bij Kroatië in het diepe gegooid, en slaagde met vlag en wimpel.

De hoeveelheid afval in de oceanen is lastig te bepalen. De schatting is dat er 26 tot 66 miljoen ton te vinden is, waarvan ongeveer 94 procent op de zeebodem ligt. Al dat plastic heeft grote gevolgen voor dieren die erin vast komen te zitten, en voor het milieu als bijvoorbeeld plasticdeeltjes oplossen in het water.

Projecten als The Ocean Cleanup die het drijvende plastic trachten op te ruimen, zijn dus maar een deel van de oplossing. De schaarse pogingen die nu gedaan worden om het gezonken afval weg te halen, komen van duikers. Dit gebeurt vooral in toeristische gebieden. Menselijke duikers zijn goed in het herkennen en oppakken van het vuil, maar het is een zware en soms gevaarlijke taak.

Zoeken en opvissen

Daarom ontwikkelt het SeaClear-project robotjes die deze taak over kunnen nemen. Het systeem bestaat uit twee onderwaterrobots, een begeleidend schip en een drone. ‘De ene robot speurt de zeebodem af en detecteert waar afval ligt’, zegt Bart de Schutter, hoogleraar aan het Delft Center for Systems and Control. ‘Die informatie geeft hij vervolgens door aan de tweede robot, die een soort grijper heeft en het afval kan oppakken.’ Voor de communicatie en voor de stroomtoevoer zitten beide robots met lange lijnen vast aan het schip.

De drone draagt bij door vanuit de lucht naar afval op de zeebodem te zoeken. Als het water helder is, gaat dat via directe detectie. In andere gevallen kijkt hij waar drijvend plastic door de stroming heen beweegt, zegt De Schutter. ‘Dat geeft vaak een indicatie waar ook op de zeebodem veel afval ligt.’

De speurrobot werkt zelfstandig. Dankzij beeldherkenningstechnieken die getraind zijn door kunstmatig intelligentie kan hij afval herkennen en onderscheiden van vissen, planten en ander zeeleven dat hij met rust moet laten.

Onderwaterrobots in de Kroatische zee

Het afvalopruimsysteem is in september getest in de zee bij het eiland Lokrum, in de buurt van Dubrovnik in Kroatië. Dat is een toeristische plek die bovenaan het lijstje van de onderzoekers staat voor een schoonmaakbeurt zodra het SeaClear-systeem werkt. In het heldere water detecteerde de speurrobot succesvol zijn eerste stuk zwerfvuil: een plastic flesje.

De komende tijd zullen de onderzoekers het systeem verder verbeteren. ‘Allereerst is er de grootte en het gewicht van de objecten die opgepakt kunnen worden’, zegt De Schutter. ‘De onderwaterrobots zijn nu beperkt tot objecten van maximaal tien kilogram. Dat betekent dat het opruimen van een zware autoband nog niet lukt.’

Verder zullen ze de beeldherkenning gaan verbeteren en combineren met sonar, zodat het opruimsysteem ook werkt bij slecht zicht. De Schutter: ‘Over twee jaar willen we bijvoorbeeld in Hamburg gaan werken, waar het water veel zand en modder bevat.’