We maken onderscheid tussen twee typen diabetes: type 1 en type 2. Nieuw onderzoek wijst er echter op dat type 1-diabetes uit twee verschillende aandoeningen kan bestaan. Dat betekent dat er meer diabetesvarianten zijn dan waar we ons tot nog toe bewust van waren.
Mensen met diabetes hebben vaak een hoge bloedsuikerspiegel. Dit komt doordat ze ofwel geen insuline hebben, of er niet op reageren. Insuline is een hormoon dat ervoor zorgt dat je cellen suiker opnemen, om het om te zetten in energie of het op te slaan. Mensen met diabetes type 1 zijn ziek doordat hun immuunsysteem de insuline producerende cellen in de alvleesklier aanvalt.
De leeftijd op het moment waarop type 1-diabetes wordt vastgesteld, lijkt in verband te staan met de ernst van de symptomen. ‘Een kind dat voor het vijfde levensjaar de diagnose krijgt, heeft waarschijnlijk een ernstigere vorm van ziekte dan iemand die ouder is dan dertig jaar’, zegt biomedicus Sarah Richardson van de Universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk.
Om erachter te komen waarom dat zo is, keken Richardson en haar collega’s naar 32 alvleeskliermonsters van jonge mensen met diabetes die in de jaren vijftig van de vorige eeuw stierven. De onderzoekers stelden daarin twee categorieën vast.
Aanval op de alvleesklier
In de ene categorie leken de alvleesklieren niet in staat insuline te maken. Het immuunsysteem had in dit geval een sterke aanval ingezet. In de tweede categorie bevatten de alvleeskliermonsters minder immuuncellen. Het leek erop dat ze dan ook beter in staat waren om insuline te maken. De aanval van het immuunsysteem lijkt in deze twee categorieën compleet verschillend te zijn, zegt Richardson.
Vervolgens keken de onderzoekers naar bloedmonsters van 171 mensen die voor hun dertigste gediagnosticeerd waren met type 1-diabetes. Ze vonden hierbij hetzelfde patroon: de onderzoekers konden de mensen indelen in twee categorieën, op basis van hoe goed hun alvleesklier insuline maakte.
Jong en oud
De categorieën lijken overeen te komen met de leeftijd van de patiënt. Mensen met diabetes type 1 met een slechte insulineproductie, die onder een sterkere immuunaanval gebukt gingen, waren over het algemeen jonger, zegt Richardson. Haar team noemt deze groep ‘endotype 1’. In het onderzoek viel ‘vrijwel iedereen onder de zeven jaar in deze categorie’, zegt Richardson.
Mensen die op hun dertiende of later de diagnose kregen, behoorden over het algemeen tot de categorie waarin de alvleesklier minder immuuncellen bevat, wat het team ‘endotype 2’ noemt. Kinderen die tussen zeven en twaalf jaar oud waren toen de diagnose werd gesteld, vielen soms in de ene en soms in de andere categorie.
Verschillend behandelen
Op dit moment is ‘het resultaat hetzelfde, ze hebben allebei insuline nodig’, zegt Richardson, ‘maar ze kunnen via andere wegen bij dat punt aangekomen zijn.’ Ze denkt dat de verschillende categorieën in de toekomst baat kunnen hebben bij verschillende behandelingen. Mensen met endotype 2 hebben bijvoorbeeld veel aan een behandeling die de alvleeskliercellen in stand houdt die insuline maken.
Dat soort behandelingen bestaan vooralsnog echter niet. Op dit moment wordt diabetes type 1 behandeld met insuline. Onderzoekers proberen wel andere behandelingsmethodes uit, waaronder immuuntherapieën die de immuuncellen kapotmaken die de alvleesklier aanvallen. Tot nog toe hebben klinische proeven bij volwassenen nog niet de gewenste resultaten opgeleverd. Mogelijk werkt de behandeling beter bij jongere kinderen, stelt Richardson, doordat immuuncellen bij hun ziekte een grotere rol lijken te spelen.
Zes categorieën
In 2018 hebben Zweedse en Finse onderzoekers bijna 15.000 mensen met diabetes ingedeeld in vijf categorieën, op basis van hun leeftijd, BMI, bloedsuikerspiegel en insulineproductie en -gevoeligheid. Richardson en haar team zeggen dat een van hun endotypen overeen lijkt te komen met een van deze vijf categorieën. Voor het andere endotype geldt dat niet, wat volgens haar betekent dat er mogelijk zes soorten diabetes bestaan.
