Een pilletje met probiotica is een populaire manier om de gezondheid op te krikken. Maar uit Israëlisch onderzoek blijkt nu dat de effecten van probiotica per persoon sterk kunnen verschillen. Ze kunnen zelfs het herstel van oorspronkelijke darmflora na een antibioticakuur vertragen.
Volgens de definitie van wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn probiotica levende micro-organismen die, wanneer ze worden toegediend in voldoende hoeveelheden, de gezondheid van de gastheer verbeteren. Je vindt ze vooral in voedingssupplementen of voedingsmiddelen, zoals yoghurt en zuurkool. Sommige probiotica zouden goed zijn voor je darmen en zo buikklachten verhelpen en je weerstand verhogen. Maar het wetenschappelijke ernaar onderzoek is niet eenduidig.
Een van de verschijnselen waarbij de positieve werking van probiotica wel is aangetoond (met uitgebreide meta-studies), is diarree veroorzaakt door het gebruik van antibiotica. Antibiotica verstoren namelijk de samenstelling van de bacteriën in de darmen (de darmflora). Als je pech hebt krijgen daarbij ‘slechte’ bacteriën de overhand wat kan resulteren in diarree. Probiotica met ‘goede’ bacteriën kunnen deze balans herstellen.
Wel eruit, niet erin
Israëlische onderzoekers hebben gelijktijdig twee artikelen gepubliceerd over hun probiotica-onderzoek.
Het eerste onderzoek keek naar ongeveer twintig proefpersonen, waarvan er acht probiotica kregen en zeven een placebo. Dat is niet veel. Maar de proefpersonen werden wel uitvoerig bestudeerd: zowel hun stoelgang als de binnenkant van hun darmen werd bekeken. Dat laatste gebeurde via colonoscopie.
Van de acht die probiotica kregen bleek er bij allemaal probiotica-bacteriën terug te vinden te zijn in de stoelgang. Maar slecht bij een paar bleken die bacteriën ook in de darmen voor te komen. Dat betekent dat het per persoon verschilt of de probiotica de darmen koloniseert.
Daarnaast concluderen de onderzoekers dat de samenstelling van de levende bacteriën in de stoelgang kennelijk niet overeenkomt met die in de darmflora. Dat is een belangrijke ontdekking. Veel probiotica-onderzoek kijkt namelijk enkel naar de stoelgang (want colonoscopie is tamelijk oncomfortabel).
Langzaam herstel
In het tweede onderzoek werd gekeken naar de effecten van probiotica na antibiotica. Deze keer kregen de proefpersonen eerst antibiotica. Vervolgen namen acht probiotica, zeven kregen niets en zes ontvingen een zogenoemde poeptransplantatie met bacteriën uit hun eigen darmflora voor de antibiotica.
De poeptransplantatie zorgde ervoor dat de darmflora binnen enkele dagen herstelde tot de samenstelling die het had voor de antibiotica. Om deze samenstelling te bepalen keken de onderzoekers naar het DNA van de aanwezige micro-organismen en naar de verhouding waarin ze voorkomen.
De darmflora van de proefpersonen die probiotica innamen bleek daarentegen zelfs langzamer terug te keren naar de oorspronkelijke samenstelling dan die van proefpersonen die niets innamen. Of de trage terugkeer van de oorspronkelijke darmflora effect heeft op de gezondheid van de proefpersonen wordt in het artikel niet vermeld.
Meer dan koloniseren
‘Het zijn uitgebreide onderzoeken’, zegt Sarah Lebeer, bio-ingenieur en microbioloog aan de Universiteit Antwerpen. ‘De kracht ervan is dat ze niet alleen naar de excrementen gekeken hebben, maar ook naar de binnenkant van de darmen.’ Lebeer is ook kritisch. De onderzoekers gebruiken een mengsel van elf stammen probiotica. Dat is meer dan de commercieel verkrijgbare en veelgebruikte probiotica. Het mengsel is dus niet representatief.
Verder hebben de onderzoekers alleen gekeken naar hoe de darmflora verandert. ‘Maar probiotica doet meer dan de samenstelling van de darmflora veranderen’, zegt Lebeer. Ze versturen ook signalen naar de epitheelcellen waarmee de darmwand bekleed is en naar het immuunsysteem.
‘Het zijn dus interessante, belangrijke onderzoeken, die een belangrijk onderdeel zijn van het totale probiotica-onderzoek’, zegt Lebeer. ‘Maar op zichzelf zijn ze te klein en te beperkt om iets te zeggen over probiotica in het algemeen.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees ook: